Mars’ta Gizemli Bir Kırmızı Kaya Keşfi
Perseverance keşif aracı, Mars yüzeyinde ilginç bir bulguya imza attı. Bu keşif, damlaya benzeyen yeşil lekelerle kaplı sıra dışı bir kırmızı kayayı içeriyor. NASA’nın basın bülteninde “gizemli kaya” olarak tanımlanan bu yapı, keşif aracının aletlerinin yeterli alana sahip olmaması nedeniyle derinlemesine incelenemedi. Ancak, kayanın sahip olduğu belirgin özellikler, bunun eski ve daha nemli bir Mars’ta oluştuğuna dair önemli ipuçları sunuyor.
Perseverance, Şubat 2021’de Mars’a ulaştığında, amacı milyarlarca yıl önce var olan bir gölün kenarındaki kurumuş bir nehir deltasını, eski mikrobiyal yaşam belirtileri açısından araştırmaktı. Bilim insanları, gezegenimizin çok daha aşırı sıcaklık dalgalanmaları yaşadığı ve daha kurak olduğu gerçeğine rağmen, Mars yüzeyinde milyarlarca yıl önce büyük sıvı su göllerinin var olduğuna inanıyor. İşte bu göllerden biri, Perseverance’ın iniş yaptığı Jezero Kraterinde yer alıyordu.
Keşif aracı, gezegene inişinden bu yana Jezero’nun batı ucunda dolaşarak, yüzeyin görüntülerini topladı ve gelecekteki bir görevle Dünya’ya gönderilecek kaya çekirdekleri ile bir miktar Mars atmosferi topladı. Perseverance’ın astrobiyolojik araştırması, geçmişte Mars’ta yaşamın var olması durumunda, Dünya’daki yaşamın ilk formlarına benzer bir yapı göstereceği fikrine dayanıyor. Bu, sığ sularda varlığını sürdüren mikroplardan oluşan bir yaşam biçimi olabileceğini öne sürüyor. Bu mikroplar, yaşam süreleri boyunca tortul konkresyonlar (kaya katmanları) oluşturur ve bu süreç, çarpık desenlerle fosilleşmelerine yol açar. Bu fosil yapısına stromatolitler denir ve günümüzde Dünya’da da hala oluşmaya devam etmektedir.
Yeşil Noktalara Sahip Kırmızı Kayanın Sırrı
Temmuz ayında Perseverance, Mars yüzeyinde hematit ve kalsiyum sülfat bantlarında “leopar desenleri” tespit etmişti. NASA bilim insanları, bunun, kayanın bir zamanlar organik bileşikler içeren çamur olduğunu gösterdiğine inanıyordu. Şimdi ise Perseverance, yeşil lekelerle kaplı kırmızı bir kayayı inceledi. Bu kayanın, uzaylı yaşam için net bir kanıt sunmuyor olmasına rağmen, Mars’ın demir açısından zengin geçmişine ışık tutuyor.
Kayanın kırmızı rengi, muhtemelen oksitlenmiş demirden kaynaklanıyor. Ancak, Perseverance ekibi bu kayayı daha yakından incelemek için sabırsızlanıyor. Keşif aracı, Mars yüzeyindeki rüzgarlı koşullar tarafından aşınmamış ya da başka şekilde değiştirilmemiş olan iç kısmını görmek amacıyla, aşındırıcı bir alet kullanarak, yüzeyinden 5 santimetre çapında dairesel bir parça kesmeyi başardı. NASA’nın bildirdiğine göre, kayadaki yeşil noktalar “nispeten yaygındı.” Bu noktalar, suyun kayaya dönüşmeden önce demir açısından zengin tortuya nüfuz etmesiyle oluşuyor; bu süreçte metaller oksitleniyor ve yeşil bir renge dönüşüyor.
Dünya’da mikroplar bu kimyasal reaksiyonu katalize edebilirken, aynı zamanda çürüyen organik maddeler ya da kükürt ile demir arasındaki etkileşimler nedeniyle de gerçekleşebilir. Nedeni ne olursa olsun, bu kayayı incelemek, Mars’ın su dolu geçmişi, gezegendeki potansiyel yaşam ve gezegenin evrimi hakkında önemli bilgiler sağlayacak. Ancak, yeşil lekeli tortunun daha fazla incelenmesi için, Perseverance’ın aletlerini açabileceği kadar alan olmadığı için detaylı bir inceleme şu an mümkün görünmüyor.
