Küçük ama Gizemli: Cüce Fener Köpekbalığı
Köpekbalıkları denilince akla genellikle büyük, yırtıcı deniz canlıları gelir. Ancak, okyanusların derinliklerinde ve göl gibi su kütlelerinde yaşayan pek çok farklı köpekbalığı türü bulunmaktadır. Büyük beyaz köpekbalığı gibi bazı türler, sinema dünyası sayesinde olağanüstü bir üne kavuşmuş olsa da, cüce fener köpekbalığı (Etmopterus perryi) neredeyse inanılmaz bir şekilde küçük bir boyuta sahiptir.
Cüce fener köpekbalıkları, fener köpekbalığı cinsi Etmopterus‘un nadir ve yakalanması güç üyeleridir. Bu ilginç tür, yalnızca Güney Amerika kıyılarında yapılan birkaç gözlem ve kazara yakalanmalarla tanımlanmıştır. Bu nedenle, cüce fener köpekbalığı hakkında sahip olduğumuz bilgiler oldukça sınırlıdır. Bilim insanları, bu köpekbalığının Batı Orta Atlantik’te, 283 ile 439 metre derinliklerde yaşadığını düşünmektedir.
Genel olarak yakalanmaları son derece zor olduğundan, bu tür hakkında kesin bilgiler sunmak güçtür. Ancak, cüce fener köpekbalıklarının en fazla 21.2 santimetre uzunluğa ulaştığı bildirilmektedir. 2021 yılında gerçekleştirilen bir araştırmada ise, yakalanan 151 örnekten biri, 28.9 santimetreye ulaşarak bu tür için yeni bir rekor kırmıştır. Bu minik köpekbalığının kafası, vücudunun çeyreğini oluşturmakta ve etkileyici bir şekilde yaklaşık 60 dişe ve oldukça büyük gözlere sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Cüce fener köpekbalıkları, kahverengi vücutlarının üzerinde bulunan siyah işaretlerle dikkat çekmektedir. Üstelik, üzerlerindeki bazı işaretlerin fotoforlara, yani ışık üretebilen hücrelere sahip olduğu keşfedilmiştir. Bu ışıkların, daha küçük deniz canlılarını köpekbalığına çekerek avlanmasını kolaylaştırdığı düşünülmektedir. Ancak, ne yazık ki bu minik köpekbalığı türü, IUCN’in soyu tehlikede olan türler listesinde yer almaktadır. Yaşam alanlarının tam olarak bilinmemesi ve derin deniz balıkçı trollerinin yarattığı tehditler, bu türün tehlike altındaki konumuna katkıda bulunuyor.
Bu şaşırtıcı küçük örneğin aksine, bilinen en büyük köpekbalığı türü balina köpekbalığı (Rhincodon typus) 18 metreye kadar uzanabilmektedir. Boyu ile korkutucu bir görünüm sergileyen bu devasa tür, denizlerin derinliklerinde farklı bir ekosistem oluşturmaktadır.
