İnsan Yapımı Mega Yapıların Dünya’nın Dönüşü Üzerindeki Etkileri
İnsan yapımı mega yapılar, Dünya’nın dönüş hızını yavaşlatıyor olabilir. Bu bilgi, ilk bakışta sıradan bir detay gibi görünse de, devasa yapıların gezegenimiz üzerindeki etkileri oldukça derin ve büyüleyici. Özellikle, bu dev inşaatların Dünya’nın dönüşünü ne ölçüde etkileyebileceği merak konusu.
NASA bilim insanı Dr. Benjamin Fong Chao, bu konuda çarpıcı bir buluşa imza atmıştır. Örneğin, Çin’de bulunan Üç Boğaz Barajı gibi 185 metreden yüksek mega yapılar, Dünya’nın dönüşünü yaklaşık 0,06 mikrosaniye kadar yavaşlatma potansiyeline sahip. Bu süre, belki de kulağa çok az geliyor olabilir, ancak Dünya’nın dönüşü hakkında düşündüğümüzde, bir saniyenin milyarda biri bile gezegenimizin dinamikleri üzerinde büyük bir etkiye yol açabilir.
Bunun yanı sıra, Chao ve diğer bilim insanları, bu devasa yapılarının Dünya’nın kutuplarının konumu üzerinde de önemli bir etkisi olabileceğini ortaya koymuştur. NASA’nın 2005 yılında yayımladığı bir rapora göre, bu büyüklükte ve kütledeki bir yapı, Dünya’nın kutuplarının iki santimetreye kadar kaymasına neden olabilir. Tek başına bu değişim göz ardı edilebilir gibi görünse de, Dünya’nın dönüş hızında meydana gelen değişiklikler düşünüldüğünde, bu durumun daha büyük bir etki yaratabileceği anlaşılmaktadır.
İnsan yapımı mega yapıların Dünya’nın dönüşünü nasıl etkilediğini anlamak için bir miktar matematiksel inceleme gereklidir. Üç Boğaz Barajı dolduğunda, yerel kütlesi ve bu kütlenin Dünya’nın dönüş hattından uzaklığı artar. Bu durum, bilim insanlarının “eylemsizlik momenti” adını verdikleri kuvvetin artmasına neden olur ve sonuç olarak Dünya’nın dönüşüne karşı çok küçük bir direnç oluşturur.
Ayrıca, Dünya’nın her zaman korunan açısal momentumunu da göz önünde bulundurmak gerekir. Açısal momentum, asla değişmeyen bir özellik olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle, bu değeri sabit tutmak için diğer faktörlerde değişiklikler yaşanmalıdır. Dolayısıyla, Dünya’nın dönüş hızındaki herhangi bir değişiklik, diğer unsurları da etkilemeyi gerektirir.
Kütlenin uzaklığı arttığında, nesne aynı açısal momentumu koruyabilmek için yavaşlamalıdır. Ancak, kütlenin uzaklığı azaldığında, nesne açısal momentumunu korumak için hızlanmak zorundadır. Bu açıklama, insan yapımı mega yapıların Dünya’nın dönüş hızını etkilemesi açısından da geçerlidir. Barajın kütlesi arttıkça (içerisinde su biriktikçe), Dünya’nın açısal momentumunun sabit kalabilmesi için yavaşlaması gerekir.
Buna ek olarak, Dünya üzerindeki diğer büyük yapılar da, daha küçük ölçekte de olsa, Dünya’nın dönüşü üzerinde etki yaratabilir. Elbette, bu etkiler bizim için çok küçük değişiklikler anlamına geliyor. Ancak, bu tür değişikliklerin binlerce yıl boyunca sürdüğünde, çok daha büyük sonuçlara yol açabileceği unutulmamalıdır.
