Çin’in Teknolojik Dominasyonu: ASPI’nin Kritik Teknoloji Takipçisi Raporu
Düşünce kuruluşu Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü (ASPI), son yayınladığı güncellemeyle, kritik teknolojilerin izlenmesi konusunda çarpıcı sonuçlar elde etti. Rapor, takip edilen teknolojilerin %89’unun Çin’in liderliği altında olduğunu ortaya koyuyor. ASPI’nin belirttiği gibi, bu takipçi, “bir ülkenin araştırma performansı, stratejik niyeti ve potansiyel gelecekteki bilim ve teknoloji kapasitesinin öncü göstergesini sağlıyor” ifadesiyle, araştırma makaleleri ve alıntı sayısı gibi kriterlere dayanarak ülkelerin teknolojik gelişimini değerlendiriyor.
2023 yılında başlatılan bu proje, savunma, uzay, yapay zeka, kuantum teknolojisi, gelişmiş malzemeler ve robotik gibi alanlarda toplamda 64 kritik teknolojiyi analiz ediyor. Başlangıçta 2018 ile 2022 yılları arasındaki verilere odaklanan ASPI, geçtiğimiz hafta yaptığı güncellemeyle bu kapsamı yirmi yılı aşkın bir süreyi kapsayacak şekilde genişletti. Proje, birçok ulusu ve stratejik bloğu göz önünde bulundururken, esas olarak Amerika Birleşik Devletleri ile Çin’in teknoloji hakimiyetinin nasıl değiştiğini ele alıyor.
ASPI’nin analizine göre, bu büyük değişim 2016 civarında başlamış durumda. Proje kapsamındaki ilk beş yıl boyunca (2003-2007), ABD 64 teknolojiden 60’ında önde yer alıyordu ve Çin yalnızca üç alanda öncülük edebiliyordu. Ancak günümüzde 64 teknolojiden 57’sinde Çin lider konuma yükselmişken, ABD yalnızca geriye kalan yedi teknolojide kendine yer bulabiliyor. Yazarlar, “Verilerimizin gösterdiği gibi, Çin son yirmi yılda ve özellikle 2010’lardan bu yana büyük ilerlemeler kaydetti” ifadesiyle bu durumu vurguluyorlar. Ayrıca, Pekin’in 2015’te duyurulan “Made in China 2025” planının, temel teknolojilere yönelik büyük doğrudan devlet fonlamalarıyla bu ilerlemeyi hızlandıran bir faktör olduğunun altını çiziyorlar.
Çin’in bilim ve teknoloji bütçesini artırma planları da dikkat çekici. ASPI, Çin’in liderliğini ele aldığı en son alanların kuantum sensörleri, yüksek performanslı hesaplama, yerçekimi sensörleri, uzay fırlatma teknolojisi ve yarı iletken çip üretimi olduğunu bildiriyor. Ancak, bir araştırma alanında liderlik etmek ile o alanda tekelleşmek arasında büyük bir fark bulunduğunu unutmamak gerekir. Proje, tek bir ulus tarafından tekelleşme riski yüksek olan 24 teknolojiyi daha da izlemeye almış durumda. Bu sayı, geçtiğimiz yıl 14’tü ve yeni belirlenen yüksek riskli teknolojilerin her birinde Çin’in baskın bir liderliği olduğu gözlemleniyor.
Bu alanlar arasında, radar, gelişmiş uçak motorları, dronlar, sürü ve işbirlikçi robotlar ile uydu konumlandırma ve navigasyon gibi savunma uygulamaları da yer alıyor. Bu durum, bazı önemli soruları gündeme getiriyor. Takipçinin listesinde ABD ve Çin’in yanı sıra, Hindistan’ın da dikkat çekici ilerlemeler kaydettiği görülüyor. Hindistan, 64 kritik teknolojiden 45’inde dünyanın en iyi beş ülkesi arasında kendine yer buluyor. Hatta ülke, biyolojik üretim ve dağıtık defter teknolojisinde ABD’yi geride bırakarak ikinci sıraya yerleşmeyi başarmış durumda.
