Instagram Erişime Kapandı
Sosyal medya platformu Instagram, dün herhangi bir önceden bildirimde bulunulmadan erişime kapatıldı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) resmi internet sitesinde, Instagram’ın mahkeme kararı olmaksızın “katalog suçlar” gerekçesiyle kapatıldığına dair bir açıklama yapıldı. Bu kararın, İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un, Hamas İdari Büro Şefi İsmail Haniye’nin Tahran’da öldürülmesinin ardından Instagram’da yayımlanan taziye mesajlarının “gerekçe gösterilmeden” kaldırılmasına ilişkin tepkisi sonrasında alındığı dikkat çekti. Altun, bu durumu “Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir” şeklinde değerlendirmişti.
İfade Özgürlüğü Üzerine Yorumlar
Konuya ilişkin olarak avukat Doç. Dr. İsmail Yüksel, demokrasinin temel taşlarından biri olan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine dikkat çekti. Yüksel, “İfade ve haber alma özgürlükleri elbette sınırsız değildir. Ancak bu özgürlüklerin sınırlandırılması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, anayasamız ve diğer yasalar tarafından çok sıkı şartlara bağlanmıştır.” dedi. Ayrıca, Yüksel, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, bir platformun erişiminin tamamen kapatılmasının ifade özgürlüğüne ölçüsüz bir müdahale olduğuna dair birçok karar verdiğini belirtti. Bu bağlamda, BTK’nın böyle bir işlem yapmasının Anayasaya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu vurguladı.
Hukuki ve Maddi Sonuçlar
Yüksel, BTK’nin yetkilerinin kapsamı içinde bir platformun gerekçesiz olarak tamamen kapatılmasının mümkün olmadığını ifade ederek, “Bu tür bir karar hukuka aykırıdır ve böyle sınırsız yetki tanıyan bir yasal düzenlememiz bulunmamaktadır. Kanunun verdiği yetkiyi aşarak yapılan bir işlem, aynı zamanda bu işlemi gerçekleştiren kişiler hakkında cezai sorumluluk da doğurabilir.” şeklinde konuştu.
Maddi Zarar ve Çalışma Hürriyeti
Erişim engelinin birçok yönüyle değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Yüksel, “Instagram’ı iş amaçlı kullanan birçok kişi var. Bu durum, yalnızca ifade özgürlüğü ve haber alma hakkını değil, aynı zamanda bireylerin çalışma hürriyetlerine de doğrudan maddi zarar veren bir müdahale oluşturuyor.” dedi. Yüksel, ayrıca, Instagram’ın bazı içeriklere izin vermemesine karşılık olarak bu tür bir erişim engeli uygulanmış olabileceğini belirtti. “İçerik denetimi, ifade özgürlüğü için bir tehdit oluşturmaktadır. İfade özgürlüğüne sadece devletler değil, aynı zamanda META gibi büyük teknoloji şirketleri de müdahale etmektedir.” ifadelerini kullandı.
Instagram’ın Yasaklı Olduğu Ülkeler
- Çin: 2014 yılında Hong Kong’da gerçekleşen demokrasi yanlısı protestolar nedeniyle platforma erişim engeli getirilmiştir. Hükümetin kontrolsüz bilgi yayılımını engelleme isteği, yasaklanma nedenleri arasında ön plana çıkmaktadır.
- İran: 2022 yılında Mahsa Amini protestolarını bastırmak amacıyla erişim engeli getirilmiştir.
- Kuzey Kore: Neredeyse tüm internetin yasaklı olduğu bu ülkede Instagram da erişime kapatılmıştır.
- Rusya: Moskova hükümeti, Batılı şirketler tarafından uygulanan ambargolar nedeniyle Instagram’ı yasaklamıştır. META, Ukrayna’ya karşı yürütülen savaşta Rus hesaplarını sınırlandırmaya başlamış, bu durum da Rusya’nın erişim engeline yol açmıştır.
- Türkiye: Instagram, dün itibarıyla Türkiye’de de erişime kapatılmıştır.
Erdoğan ve Instagram
Instagram’a erişim engeli uygulanmasına rağmen, Cumhurbaşkanı Erdoğan, resmi Instagram hesabından “Hayırlı cumalar” paylaşımında bulundu. Ancak bu paylaşım kısa süre içinde kaldırıldı. Bazı AKP’li isimler, paylaşım yapmaya devam etti. Paylaşım yapan isimler arasında eski AKP milletvekili Fatma Betül Sayan Kaya, AKP Genel Başkan Yardımcısı Nihat Zeybekci ve AKP milletvekili Şebnem Bursalı yer aldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan ise, Instagram’ın Türkiye’nin talep ettiği koşulları yerine getirmediğini ve çifte standart uygulandığını savunarak, “Temiz ve güvenli bir sosyal medya için ne gerekiyorsa yapacağız.” şeklinde açıklamalarda bulundu.
