Joker: İkili Delilik – Psikolojik Derinlikler ve Müziğin Dansı
2019 yılında Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan ödülünü kazanan Todd Philips’in Joker filmi, 2020’de Joaquin Phoenix’in en iyi erkek oyuncu ve besteci Hildur Guonadottir’in en iyi müzik Oscar’ını almasıyla sinema dünyasında büyük yankı uyandırdı. 60 milyon dolarlık bir yapım bütçesine sahip olan film, dünya genelinde 1 milyar doları aşan bir gişe hasılatı elde ederek, izleyicilerin ilgisini derinden çekti. Phoenix, karanlık, antisosyal ve psikopat bir karakter olan Joker rolü için tam 35 kilo vererek büyük bir dönüşüm geçirdi. Aradan beş yıl geçtikten sonra, yönetmen Philips, bu karakterin devamı niteliğindeki Joker: İkili Delilik filmine imza attı. Yönetmen, bu yeni yapımında, süper kahraman filmlerinin genel kodlarını taşımayan, aksiyondan uzak, komedi müzikal olarak tanımladığı bir hikaye sunarak, anti kahraman Joker’in psikolojik derinliklerini keşfetmeye yönelik bir yolculuğa çıkıyor.
HAYRANLARIN TEHLİKELİ BAĞIMLILIĞI
Arthur Fleck, yani Joker, Doktor Jekyll ve Bay Hyde benzeri iki kimliği arasında sıkışıp kalırken, başta annesi olmak üzere altı kişiyi öldürerek Gotham Şehri’ndeki suçluların bulunduğu Arkham tutukevine kapatılır. Todd Philips’in dramatik komedi müzikal, psikolojik gerilim ve fantastik ögeleri harmanladığı bu devam filminde, Joker idam cezasıyla yargılanmaktadır. Filmin açılış sekansında, 1940’ların büyük stüdyo filmlerine selam duran Looney Tunes tarzı bir animasyonla Joker’in alter egosuyla mücadelesini izleriz. Bu kısa animasyon, Phillips’in meslektaşı Sylvain Chomet’e emanet edilmiştir; Chomet, Belleville’de Randevu ve Sihirbaz gibi animasyonlarıyla tanınan bir ustadır.
Arthur, hapiste polislerin şiddeti ve aşağılamalarıyla boğuşurken, bir gün dişil alter egosu Lee ile karşılaşır. Süper kahramanların çoklu kimlik olgusu, onların kim olduklarını keşfetme sürecinde önemli bir yer tutar. Arthur’un avukatı, onun gerçek kimliğini ortaya çıkarmaya çalışırken, savcı idamını talep eder; Lee ve hayranları gözünde Arthur, katil Joker’den başka birisi olamaz. Yönetmen, “Canavar kimdir, nedir?” sorusunu sorarak izleyiciye derin bir sorgulama sundu. Arthur, zihninin kurbanı mıdır yoksa bilinçli bir manipülatör mü? İkili delilik, tutkulu bir aşk değil, psikiyatrik bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır; iki kişinin coşkusunu ve taşkınlığını yansıtır.
ABD ELEŞTİRİSİ
1877 yılında Fransız psikiyatrlar Ernest Charles Lasègue ile Jean-Pierre Falret, bu taşkınlık durumuna “folie à deux” (paylaşılan psikotik rahatsızlık) adını vermiştir. Papin kız kardeşlerinin, hizmetçilik ettikleri evin sahibesi ve kızını öldürmeleri (1933) gibi çifte cinayet vakaları, Jean Genet’in Hizmetçiler adlı eserine ilham vermiştir. Yönetmen, kurmaca şiddetin bulaşıcı olduğunu, kitleleri etkileyerek taklit edilebilir hale gelebileceğini gösterirken, devam filminde şiddete daha az yer veriyor. Arthur, Joker davasında kendini savunurken gerçekle rüyalar iç içe geçer; katilin içsel dünyasını, kimliğini ve psikiyatrik sorunlarını derinlemesine inceleriz. Kendini savunurken Arthur’un terapisi de başlar. Lee, Arthur’un içindeki Joker’i uyandıran itici güçtür; müzikle kaosu besler, müzikal gösterilerdeki numaralar gibi küçük şeyler için büyük gürültü çıkarır. Arthur’un alter egosu, onun en büyük düşmanı haline gelir; “Ben Joker değilim” dediğinde, Lee bu durumu kabul etmez ve ona olan ilgisini kaybeder.
Dava sürecinde Arthur, Joker fanatiklerinin gözünde onun Arthur değil, yalnızca Joker olmasını istediklerini anlar; bu durum, tıpkı büyük aşkı sandığı Lee için de geçerlidir. Düş sahnelerinde Arthur ve Lee birlikte şarkı söylerler. Phillips, müzikal komedilerin ustası Jacques Demy’ye Les Parapluies de Cherbourg (Cherbourg Şemsiyeleri/1964) ile saygı duruşunda bulunur. Hollywood’un unutulmaz müzikalleri Easter Parade, That’s Entertainment, kült şarkılar Get Happy, For Once in My Life, What the World Needs Now is Love, That’s Life yeniden sahnede hayat bulur. Todd Philips, Johnny Depp ve Amber Heard davasına, Donald Trump’ın başkanlık tartışmalarına ve seçim öncesi Trump’a yönelik iki suikast girişiminin kurgulanmış olduğuna değinerek ABD toplumunu eleştirmektedir. Joaquin Phoenix, Lady Gaga, Brendan Gleeson, Steve Coogan, Catherine Keener, Leigh Gill ve Zazie Beetz’in rol aldığı Joker: İkili Delilik şu anda gösterimde.
