Kentteki tüm sergileri hakkıyla gezmek için, belki abartısız üç haftaya ihtiyacınız var. Çiseleyen yağmur, kaçındığınız kuyruklar, leziz yemekler sizi bir tesadüfler zincirinde başka nerelere çekerse de mecburen öyle ilerliyorsunuz. Bienalin ilk Latin Amerikalı küratörü olan Adriano Pedrosa sayesinde, Venedik adeta Batı’nın “borç ödeme” ringi olmuş. 12. İstanbul Bienali’nin de Jens Hoffmann’la birlikteküratörlüğünü yürüten Pedrosa, São Paulo’da yaşıyor ve her tür dışlanmışlığı ana gündeme taşıyor.
Kültürel Çeşitlilik ve Barikatları Aşmak
Irkçılık, yabancı düşmanlığı, göçmen karşıtlığı, homofobi, coğrafi ve kültürel barikatlara karşı vitrinden mahrum bırakılmış yerel sanatçılar, diasporik profiller, kuir sanatı, ana akımın gölgelediği outsider art, engellenmiş/göz ardı edilmiş/kıymeti bilinmemiş isimleri ve eserlerini ağırlamayı seçiyor. Bu sergide Pedrosa “yabancılar her yerde” diyerek dünyanın adeta her noktasından, Kanada’dan, Nikaragua’dan, Pakistan’dan, Filipinler’den, Sri Lanka’dan, Fas’tan, Filistin’den, Zimbabve’den 233 sanatçıya yer veriyor. Serginin tam bir dünya karması niteliğinde olduğunu görünce, doğal olarak aklıma tam 40 yıl önce San Francisco Modern Sanat Müzesi’nde dağıttığım “Modern Sanat Tarihi Batı’nın Bir Oldu Bittisidir” manifestosu ve 30 yıl önce yayımlanan “Maymunların Resim Yapma Hakkı” kitabım geldi. Batı, en azından bu bienalle, dünyada çok farklı diyarlar olduğunu kabul etmiş… Pedrosa’nın kriterlerinden biri de yer verdiği sanatçıların çoğunluğunun daha önce Venedik’e katılmamış olmaları! Sergi “Nucleo Contemporaneo” ve “Nucleo Storico” başlıkları altında iki bölüme ayrılmış. Göç, siyasi mültecilik, sürgünde veya bir diaspora altında yaşamak, neoliberal küreselleşmenin ardından sömürgeci modernizm ve geleneksel toplumlar üzerinde modernizmin yarattığı gerginlikler etrafında şekilleniyor.
- Arsenale’deki Türkiye Pavyonu’nda Gülsün Karamustafa’nın yanı sıra, ana sergide yer alan Güneş Terkol, Fahrelnissa Zeid, Semiha Berksoy ve Nil Yalter vardı.
- Ödülünü barışa adayan Yalter, yıllardır hak ettiği bir büyük ilgiyi, bu kez Venedik’te bulmuş oldu.
- Almanya Pavyonu’ndaki “Theresholds” videosu tam bir orman ayini havasında! Küratörü Türk mimar ve Staatliche Kunsthalle BadenBaden Direktörü Çağla İlk. Çok Etkileyici…
Mısır Pavyonu: Bağımsızlık Arayışı
Mısır Pavyonu’nda Wael Shawky’nin büyük ses getiren “Drama 1882” başlıklı 45 dakikalık videosu bir tiyatro piyesinin bienal izleyicileri önünde tekrarlanması gibiydi. Pavyonun önünde hem kuyruğa girdim hem de sizler için 45 dakikalık videonun tamamını kaydettim, Instagram hesabımda bulabilirsiniz. Osmanlı’nın son dönemini de içeren Mısır’ın bağımsızlık arayışı eserin ana konusuydu.
- Ukrayna ve Polonya pavyonlarında saldırgan Rus şiddetinin yansımalarıyla ilgili siyasi göndermeli yerleştirmeler vardı.
- Ukraynalı sanatçılar Andriy Rachinskiy ve Daniil Revkovski “Siviller” başlıklı videoda açık kaynaklardan gelen Rus saldırılarının izdüşümleriyle sanatseverleri yüzleştiriyorlar.
