Eski Kahta Kalesi, yaklaşık 2 bin yıllık bir geçmişe sahip olup Hitit Döneminden günümüze kadar 5 farklı medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Kale, saray, savunma ve çarşı (Pazar) bölümlerinden oluşmaktadır ve tarihte hiçbir savaşta fetih edilememiştir.
Memlükler Dönemi’nden kalma olan kale, Osmanlı Dönemi’nde de aktif olarak kullanılmıştır. Sarp kayalıklar üzerine kurulan kale, doğusunda Nifaus Çayı’ndan (Kahta Çayı) su ihtiyacını karşılamak için özel bir su tüneline sahiptir.
Bu su tüneli, 198 adet geniş basamaktan oluşmakta olup 200 metre uzunluğunda ve doksan derecelik bir açıyla yapılmıştır. Kaleyi kuşatan düşmanlara karşı kalenin girişini kapatarak uzun süre bağımsız kalabilme özelliğine sahiptir. Ayrıca su ihtiyacını karşılayan bu tünel aynı zamanda haberleşme amacıyla da kullanılmıştır.
Eski Kahta Kalesi, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve fetih edilemez bir yapı olarak tarihte önemli bir konuma sahiptir. Kale, içinde bulunan su tüneli ve stratejik konumuyla dikkat çekmektedir.
Adıyaman Müze Müdür Yardımcısı Mustafa Çelik, kale hakkında şunları söylemektedir: “Eski Kahta Kalesi, sarp kayalıklar üzerine kurulmuş ve kendini uzun süre muhafaza edebilecek şekilde dizayn edilmiştir. Su ihtiyacını karşılayan gizli su tüneli, kalenin savunmasında önemli bir rol oynamıştır. Aynı zamanda haberleşme amacıyla da kullanılan bu tünel, kaleyi kuşatan düşmanlara karşı stratejik bir avantaj sağlamıştır.”
