Çavuştepe Kalesi ve Urartu Dönemi
Van’ın Gürpınar ilçe merkezine yalnızca 10 kilometre mesafede bulunan Çavuştepe Kalesi, tarihi Urartu dönemine ait önemli bir yapıdır. M.Ö. 764-734 yılları arasında Urartu kralı 2’nci Sarduri tarafından inşa ettirilen kale, kurucusunun adını taşıyan ‘Sardurihinili’ ismiyle de anılmaktadır. Bu tarihi kale, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden Prof. Dr. Arif Erzen’in 1961-1986 yılları arasında yürüttüğü kazılar ile gün yüzüne çıkarılmıştır.
Çavuştepe Kalesi’nde, 43 yıl boyunca kadrolu bekçilik yapan Mehmet Kuşman, 2005 yılında emekli olduktan sonra son 19 yıldır gönüllü olarak burada çalışmaktadır. Turistlere Urartu alfabesini ve kale ile ilgili yaptığı araştırmaları tanıtan Kuşman, dünyada Urartuca bilen nadir bireylerden biri olma özelliğini taşımaktadır. Emekliliğinin ardından, bekçilik yaptığı kalede bulunan kulübesinde yaptığı Urartuca yazılı tablet ve kolyeleri satarak geçimini sağlamaktadır.
Kuşman’ın Urartuca Yolculuğu
’22 Yılda 650 Urartuca Kelime Öğrendim’
Kuşman, Van Kalesi’ndeki kitabeleri bir deftere aktararak İran ve Suriye’ye gidip Urartuca yazılmış kitabeleri not alıp üzerinde çalışmalar yaptığını belirtmektedir. Bu süreçte alfabeyi oluşturmuş, ardından dili öğrenerek kelimeler kurmaya başlamıştır. Bu 22 yıllık süre zarfında 650 kelime öğrenebildiğini ifade eden Kuşman, o dönemde bekçilik maaşıyla 11 çocuğunu okuttuğunu da sözlerine eklemektedir. Emekli olduktan sonra taş levhalar üzerine Urartuca yazarak süs eşyası olarak satışını gerçekleştirmekte ve 19 yıldır bu alanda gönüllü olarak faaliyet göstermektedir. Şu anda Türkiye’de sadece 7, dünya genelinde ise Urartuca bilen 12 kişiden biri olmanın gururunu yaşamaktadır.
Gelecek Üzerine Düşünceler
“Öğrenmek İçin Kimse Bana Gelmedi”
Kuşman, sağlığının elverdiği sürece bu çalışmalara devam edeceğini ifade etmektedir. Burası için bir kazı evi inşa edildiğini belirten Kuşman, bu kazı evinin faaliyete geçmesiyle kendi kulübesinin durumu hakkında endişelerini dile getirmektedir: “Acaba benim çalışma yaptığım kulübeyi bozarlar mı, yoksa depo olarak mı kullanacaklar? Onu bilemiyorum. Burası bozulursa ben de bu işe devam edemeyeceğim.” Ayrıca, bir çocuğunun bu alanda eğitim aldığını, ancak onun da SGK müdürlüğü yaptığı için yoğun iş temposu sebebiyle bu konuya ilgisinin azaldığını belirtmektedir.
Kuşman, Urartuca öğrenmek isteyenlerin sürekli olarak Urartu kitaplarını okumaları gerektiğini vurgulamakta ve bugüne kadar kendisinden Urartuca öğrenmek için kimsenin gelmediğini ifade etmektedir. “Benden sonra Urartuca lisanı buralarda ölecek.” diyerek bu alandaki endişelerini dile getirmiştir.
