Türk-Japon İlişkilerinin Tarihsel Derinliği
Türk-Japon ilişkileri denildiğinde akla ilk gelen olay, kuşkusuz ki Ertuğrul fırkateyninin trajik hikayesidir. 1890 yılında Sultan Abdülhamit’in talimatıyla, özel elçilerle birlikte Japon İmparatoru’nu ziyaret etmek üzere İstanbul’dan yola çıkan bu fırkateyn, dönüş yolunda uğradığı şiddetli fırtına sonucu denizlere gömülmüştü. Ancak bu olay, iki ülke arasındaki dostluk tarihinin yalnızca bir parçasıdır. Modern dünya tarihinin karmaşık dönüşümleri arasında, kendine özgü dinamikleri ve derin boyutlarıyla şekillenen bir Türk-Japon dostluğu mevcuttur. Bu ilişkilerin izlerini sürmeye kendini adamış olan Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi Akademik Koordinatörü Prof. Dr. Selçuk Esenbel, bu tarihsel bağları daha geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla önemli bir etkinlik gerçekleştirmiştir.
İlgili Olaylar ve Sergi
Türk-Japon diplomatik ilişkilerinin 100. yılı kapsamında, Japon Araştırmaları Derneği, Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi ve Japon Sanat Merkezi işbirliğiyle hazırlanan “Ayyıldız ve Güneş” sergisi, Atatürk Kültür Merkezi’nde ziyarete açılmıştır. Bu sergi, 1873 yılındaki Osmanlı döneminden başlayarak, bir gazete tasarımı etrafında, yüzyıl içerisindeki önemli olayların fotoğrafları, resimleri ve bilgileriyle dolu bir koleksiyon sunmaktadır. Küçükyalçın, “Ziyaretçiler belki de daha önce hiç duymadıkları, görmedikleri olaylara tanıklık edecek” diyerek serginin önemine vurgu yapmıştır. İkili ilişkilerin tarihi, geç Osmanlı ve erken Meiji dönemlerine kadar uzanmaktadır. Bu sergi ise, 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla başlayan yüzyıllık döneme odaklanmaktadır. Bu dönemde, Yarbay Tsumura’nın I. Dünya Savaşı sırasında Ruslar tarafından esir alınan Türk askerlerini İstanbul’a göndermesi gibi fedakârlıklar ve genç Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan ilk “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı” için Atatürk ile işbirliği yapan Japon iş insanı Otani Kozui gibi olaylar dikkat çekmektedir. Ayrıca, şimdiki adıyla Atatürk Orman Çiftliği, o dönemde Ankara Gazi Çiftliği olarak bilinirken, dokuz genç Japon idealist, Türkiye’nin geleceğini inşa etmek amacıyla burada çalışmalar yürütmüşlerdir.
Serginin Geleceği
Prof. Dr. Selçuk Esenbel, “Modern dünya tarihinin inişli çıkışlı engebeli dönüşümleri içinde, kendine özgü ilginç boyutlarıyla oluşan bir Türk-Japon dostluğu var” diyerek, bu ilişkilerin köklü temellere dayandığını ifade etmiştir. Bu sergi, sadece 24 Kasım’da sona ermeyecek; 30 Kasım ile 15 Aralık tarihleri arasında İzmir’de Ahmet Adnan Saygun Sanat Galerisi’nde, ardından 21 Aralık ile 2 Ocak tarihlerinde Ankara’da Türk Japon Vakfı’nda sergilenecek, böylece Türkiye genelinde daha geniş bir kitleye ulaşması sağlanacaktır.
Hayali Gazeteden Önemli Olaylar
Sergi, Türk-Japon ilişkilerindeki önemli olayları ve bu süreçte katkıda bulunan şahısları, “Ayyıldız ve Güneş” adında hayali bir gazetenin haberleri olarak ele alıyor. Öne çıkan bazı olaylar şunlardır:
- 1985 yılında, İran-Irak savaşı sırasında, Turgut Özal döneminde Japon vatandaşlarının Tahran’dan THY tarafından tahliye edilmesi olayı.
- Kaman-Kalehöyük’te yapılan kazılar ve burada kurulan Anadolu Arkeolojisi Enstitüsü ile müze çalışmaları.
- Shiwazaki’de 1996 yılında kurulan bir Türk kültür köyü ve Türk kültürünün tanıtılacağı bir kasabanın 40 milyon dolarlık yatırımla inşa edilmesi.
- Kushimoto’da Ertuğrul batığına yönelik sualtı arkeolojik dalışları ve araştırmaları.
- 1929 yılında Bursa’da açılan Türk-Japon İpek dokuma fabrikası.
- Yıl 1891; Mekteb-i Harbiye’de Japonca derslerinin verilmesine başlanması.
