Dünya AIDS Günü ve Farkındalık
Dünya Sağlık Örgütü tarafından HIV/AIDS konusunda toplumda farkındalığı artırmak amacıyla 1988 yılından bu yana her yıl 1 Aralık, “Dünya AIDS Günü” olarak anılmaktadır. Bu özel gün, HIV virüsü ve AIDS ile ilgili bilinçlenme ve bilgilendirme çalışmaları için önemli bir fırsat sunmaktadır. Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Özge Ünlü, HIV virüsünün AIDS’e dönüşüm süreci, belirtileri, tedavi yöntemleri ve korunma yolları hakkında önemli bilgiler paylaşmaktadır. Ülkemizde HIV ile yaşayan birey sayısındaki artışın nedenlerine de dikkat çekmektedir.
AIDS’in Erken Dönem Belirtileri
AIDS’in erken dönemindeki en belirgin belirtileri genellikle şunlardır:
- Yorgunluk ve bitkinlik
- Kolay hastalanma
- Vücudun çeşitli bölgelerinde nedeni bilinmeyen yaraların ortaya çıkması
- Yara iyileşmesinde gecikme
- Gribal enfeksiyonlarla ilişkilendirilen belirtiler
Uzun vadede, tedavi edilmediği takdirde çeşitli kanser türleri, kemik erozyonları ve akciğer ile ağız enfeksiyonları gibi ciddi sağlık sorunları gelişebilir ve bu durum ölümle sonuçlanabilir.
Bulaşma Yolları
HIV virüsünün en yaygın bulaşma yolu korunmasız cinsel ilişkilerdir. Bunun yanı sıra, kan ve kan ürünleri de ikinci önemli bulaşma yollarıdır. İçinde virüs bulunan kan veya kan ürünlerinin nakli, doku ve organ nakilleri yoluyla bulaşma riski bulunmaktadır. Ayrıca, ortak enjektör kullanımı ve HIV pozitif kanla kirlenmiş kesici ya da delici aletlerle yaralanmalar da virüsün geçişine sebep olabilir. HIV, gebelik sürecinde, doğum sırasında ve emzirme yoluyla da bebeğe geçebilir.
Yanlış Bilinenler
AIDS, HIV ile yaşayan bireylerle tokalaşmak, sarılmak, sosyal öpüşme, aynı ortamda bulunmak, aynı havayı solumak, havuz ya da saunada olmak, aynı tuvaleti kullanmak, aynı kaptan yemek yemek veya giysileri paylaşmak gibi durumlarla bulaşmaz.
Nasıl Tedavi Edilir?
HIV virüsü vücuda girdikten sonra hızla bağışıklık hücreleri olan akyuvarların içine yerleşir ve onların sayısını azaltmaya başlar. Bu nedenle, HIV belirtileri gösteren veya HIV şüphesi olan kişilerin zaman kaybetmeden tedaviye başlaması son derece önemlidir. Tedavi sürecinde, virüsün sayısının artışını engellemek ve akyuvarların azalmasını durdurmak esas hedeftir. Bu iki konuda başarılı sonuçlar alındığında, HIV ile yaşayan bireyler sağlıklı bireyler gibi normal bir yaşam sürdürebilir ve AIDS evresine geçiş yapmayabilirler.
Toplum Bilinçlendirilmelidir
AIDS’e karşı toplumun HIV enfeksiyonu ve bulaş yolları konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Cinsel yolla bulaşan HIV’in önlenmesi için korunmalı cinsel ilişki ve monogami (tek eşlilik) teşvik edilmelidir. Enjektör ve iğne ile bulaşın önüne geçmek amacıyla tek kullanımlık ve steril enjektörlerin temin edilmesi hayati önem taşımaktadır. Ayrıca, anneden bebeğe bulaşın engellenmesi için gebelerin HIV tedavisi olan antiretroviral tedaviye erişimlerinin sağlanması gerekmektedir.
Pek Çok Kişi Şüphelense de Test Yaptırmıyor
AIDS, HIV enfeksiyonunun ileri bir evresi olup, her HIV ile yaşayan birey AIDS değildir. Tedavisini aksatmayan HIV pozitif bireyler de AIDS evresine gelmeyebilir. Bu nedenle hastaların tedavi sürecini aksatmaması büyük bir önem arz etmektedir. Çoğu zaman bireyler şüphelerine rağmen test yaptırmamaktadır. HIV enfeksiyonu uzun yıllar boyunca belirtiler göstermeyebilir, bu nedenle herhangi bir belirti görmediklerinde bireylerin şüpheleri zamanla azalabilir. Ancak bu süreçte virüsü başkalarına bulaştırma riski bulunmaktadır. HIV/AIDS ile ilgili damgalanma ve etiketlenme korkusu, HIV şüphesi olan bireylerin tanı testlerini yaptırmalarını engellerken, HIV ile yaşayan bireylerin de durumlarını gizlemelerine yol açmaktadır. Bu durum, enfeksiyonun yayılımını ciddi şekilde artırmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın resmi verilerine göre, 1985-Kasım 2024 yılları arasında 45.835 HIV pozitif ve 2.438 AIDS olgusu bildirilmiştir. 2022 yılında 6042, 2023 yılında ise 6329 olgu raporlanmış ve bu sayılar son yıllardaki en yüksek olgu sayılarını temsil etmektedir. Türkiye’de HIV ile yaşayan kişi sayısının gerçekte mevcut rakamların en az 2 katı, hatta 3 katı olabileceği tahmin edilmektedir.
