Hasta Bezlerinin Gereksiz Kullanımının Riskleri
Hasta bezleri, yatağa bağımlı veya engelli bireyler için büyük bir konfor sağlasa da, gereksiz yere kullanımları ciddi sağlık tehditleri oluşturabilir. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tunç Özdemir, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) yaklaşık 150 farklı hastalık için günde 4 beze kadar ücretsiz hasta bezi alma hakkı sunduğunu belirtmektedir. Ancak bu kadar yaygın bir kullanım, “bez suistimali” sorununu da beraberinde getirmekte ve gerçekten ihtiyaç duyan hastaların mağdur olmasına neden olmaktadır.
Prof. Dr. Özdemir, yapılan araştırmalara göre, her 3 hastadan 2’sinin gereksiz yere hasta bezi kullandığını, bunların da %80’inin enfeksiyon riskinin farkında olmasına rağmen bez kullanmaya devam ettiğini ifade etmektedir. Özellikle ileri yaş kadınlar arasında sık görülen idrar kaçırma problemi gibi, aslında medikal tedavi ile iyileşebilecek durumdaki hastaların bile hasta bezi kullandığına dikkat çekmektedir. Ayrıca, kadınların erkeklere göre daha fazla bez suistimali eğiliminde olduğu vurgulanmaktadır.
SGK’nın Ücretsiz Bez Uygulaması
Prof. Dr. Özdemir, “Hasta bezleri, hastaların veya yaşlıların kullanmak zorunda kaldıklarında büyük konfor sağlayan malzemelerdir. Özellikle nörolojik sistem hastalığı olanlar veya yaşlı hastalar, bu bezleri kullanarak hem sosyal hayatlarında hem de yaşam kalitelerinde büyük kolaylık elde etmektedirler. Ancak, bu kullanım ve erişim kolaylığı, bezlerin aşırı kullanımına ve bunun sonucunda bazı yan etkilere, sosyal ve toplumsal sorunlara neden olmaktadır. Son zamanlarda, sosyal güvenlik kurumlarının bezlerin kullanımı ve erişimine kolaylık getirmesiyle, toplumda gereksiz yere yaygın bir kullanım gözlemlenmektedir. SGK’nın 150’ye yakın hastalık tanımı var ve hemen hemen bütün uzman hekimler, 2 yıllık süre için, günde 4 adet belirlenen bez kullanım imkanını hastalarına sunabiliyorlar. Hem hastaların hem hasta yakınlarının, hatta bazen de sağlık çalışanlarının hasta bezi suistimaline yol açtıklarını görmekteyiz” şeklinde ifade etmektedir.
İhtiyaç Duyulmayan Kullanımın Farkında Olmak
Hasta bezi kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalar, %67 oranında hastanın, yani yaklaşık her 3 hastadan 2’sinin bu bezi kullanmasının yanlış olduğunu bilmesine rağmen yine de kullanımına devam ettiğini göstermektedir. Bunun yanı sıra, bu hastaların yaklaşık %80’i, bez kullanımıyla ilişkili enfeksiyonlara yakalanma riski olduğunu bildiği halde, bez kullanımının pratikliğinden dolayı kullanmaya devam edeceklerini belirtmektedir.
Çevre ve Toplum Sağlığına Etkileri
Bez suistimalinin sadece bireysel sağlık açısından değil, çevresel bir tehdit oluşturduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Özdemir, milyonlarca kullanılmış bezin içindeki enfeksiyonların toplum sağlığını tehdit ettiğini vurgulamaktadır. Özellikle hastaneden yeni çıkan hastalar, hastane mikrobu olarak bilinen bakterileri taşımakta ve bu durum, çevreye büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Kullanılmış bezler, normal atıklarla karışarak çöp kutularımıza ve belediyenin atık ünitelerine ulaşmakta ve bu da hastane mikroplarının çevreye yayılmasına yol açmaktadır.
Adil Dağıtım Problemi
Hasta bezi kullanımı için gerçek endikasyonun hastanın hareket zorluğunun bulunması gerektiğini belirten Prof. Dr. Özdemir, gerekli gereksiz pek çok hastalığın hasta bezine ücretsiz olarak erişim sağladığını ifade etmektedir. Bu durum, gerçekten ihtiyacı olan hastaların sınırlı sayıda beze ulaşmak zorunda kalmasına neden olmaktadır. Özellikle ağır veya hafif ayırt etmeksizin endikasyona dahil edilen her hastaya aynı sayıda bez hakkı tanınması, hareket kısıtlılığı olan gerçek hastaların yeterli sayıda beze ulaşamamasına yol açmaktadır.
Tedavi Yerine Bez Kullanımı
Prof. Dr. Özdemir, basit refleksleri geliştirici egzersizler, temiz aralıklı kateter uygulamaları, küçük ameliyatlar veya medikal tedaviler ile düzelebilecek hastalıklarda hastaların tedaviyi seçmek yerine bez kullanımını tercih ettiklerine dikkat çekmektedir. Bu durum, hekimleri baskı altına almakta ve gerçek tedavilerin göz ardı edilmesine neden olmaktadır. Özellikle menopoz dönemine yaklaşan kadın hastaların, hafif hareket kısıtlılıkları olduğunda bez kullanımına yöneldikleri gözlemlenmektedir.
Mikrobiyal Riskler
Bez kullanımının artması ile birlikte kalitesi düşük bezlerin de piyasada yer bulduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Özdemir, ağır üriner enfeksiyonlara neden olabilen 13 ürobasilden 5’inin bezlerde yaşayabildiğini belirtmektedir. Bu, özellikle yoğun bakımda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bezlerin değiştirilme sıklığı, tekniği ve temizlik uygulamalarının oldukça önemli olduğunu vurgulayan Özdemir, bezlerin belirli bir ıslaklığın üzerinde mutlaka değiştirilmesi gerektiğini ve temizlik sırasında genital bölgenin hassasiyetle temizlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu, enfeksiyon riskini azaltmak ve hastaların sağlığını korumak açısından büyük önem taşımaktadır.
