Ergenlik Döneminde Ebeveyn-Çocuk İlişkileri
Ergenlik dönemi, hem gençler hem de aileleri için karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Bu dönemde çocuklar, bağımsızlıklarını kazanma yolunda önemli adımlar atarken, ebeveynler de bu geçiş döneminde rehberlik yapma sorumluluğunu üstlenirler. Ancak, ergenlerle sağlıklı bir ilişki kurmak, bazen sanılandan daha zorlayıcı olabilir. Psikolojik Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dilek Şirvanlı Özen, ergenlik çağındaki çocuklara konulacak kurallarla ilgili dikkat edilmesi gereken önemli noktalara değinmektedir.
EBEVEYN NE DER, ERGEN NE ANLAR
Prof. Dr. Özen, ergenlik dönemindeki gençlerin, ebeveynlerinin söylediklerini çoğu zaman farklı bir biçimde algıladığını belirtmektedir. Örneğin, “Derslerine çalışmalısın, notların önemli” gibi bir uyarı, bir ergen için “Sen yeterince başarılı değilsin” anlamına gelebilir. Bu durum, gençlerin gelişimsel süreçlerinden ve kimlik arayışlarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, ergenlerle iletişim kurarken onların bakış açısını anlamaya çalışmak ve söylediklerinizin nasıl algılanabileceğini göz önünde bulundurmak son derece önemlidir. Ayrıca, ergenlerle konuşurken açık, net ve olumlu bir dil kullanmanın, onların söylediklerinizi daha doğru anlamalarına yardımcı olacağını vurgulamaktadır.
ÇİĞNENEBİLECEK KURALLAR KOYMAKTAN KAÇININ
Kural koyarken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, bu kuralların uygulanabilir ve mantıklı olması gerektiğidir. Prof. Dr. Özen, ebeveynlerin ergenlerin hayatını kontrol etme isteğiyle katı kurallar koymaktan kaçınmaları gerektiğini ifade ediyor. Örneğin, “Saat 8’den sonra telefonunu kullanma” gibi sert bir kural, gençler tarafından mantıksız olarak algılanabilir. Bunun yerine, “Akşam 10’dan sonra telefonun kapalı olmalı ki uyku düzenin bozulmasın” gibi esnek ama net bir kural koymak daha etkili sonuçlar verebilir.
ERGENİN SESİNİ DUYUN VE ONA GÜVENİN
Ergenlik, bireylerin kendi kimliklerini bulma ve bağımsızlıklarını kazanma süreci olarak görülmektedir. Bu süreçte gençlere güvenmek ve onların fikirlerini dikkate almak, hem özgüvenlerini artırır hem de aile içinde daha sağlıklı bir iletişim kurulmasını sağlar. Prof. Dr. Özen, kurallar koyarken ergenin fikirlerini ve isteklerini dinlemenin önemine vurgu yaparak, bu doğrultuda ortak bir çözüm bulmanın da kritik olduğunu belirtmektedir.
AÇIK VE ŞEFFAF OLUN
Ergenlerle iletişimde açık ve şeffaf olmak, güvenin temel taşlarından biridir. Prof. Dr. Özen, kuralların neden konulduğunu ve bu kuralların hangi amaca hizmet ettiğini açıklamanın, gençlerin bu kurallara daha fazla saygı duymasını sağlayacağını ifade etmektedir. Örneğin, “Eve geç gelmemen senin güvenliğin için önemli” gibi açıklamalar, kuralların arkasındaki mantığı anlamalarına yardımcı olur.
TUTARLI VE ADİL OLUN
Ergenlerin kurallara uymasını beklerken, ebeveynlerin de bu kuralları tutarlı bir şekilde uygulaması gerektiğini belirten Özen, tutarsızlığın gençlerde kafa karışıklığına ve kurallara karşı saygısızlığa yol açabileceğini vurgulamaktadır. Ayrıca, adil olmak da büyük önem taşır; kuralların her çocuk için eşit bir şekilde uygulanması gerekmektedir.
ÖRNEK OLUN
Ebeveynlerin davranışlarının, ergenlerin kurallara uyma konusundaki tutumlarını doğrudan etkilediği unutulmamalıdır. Prof. Dr. Özen, ebeveynlerin kendi koydukları kurallara uyarak çocuklarına örnek olmaları gerektiğini söylemektedir. Örneğin, “Akşam yemeğinde telefon kullanılmayacak” kuralı koyduysanız, siz de bu kurala uymalı ve telefonu bir kenara bırakmalısınız. Bu, gençlere kurallara uyma konusunda pozitif bir örnek oluşturur.
ONLARIN DÜNYASINA EMPATİYLE YAKLAŞIN
Ergenlik dönemi, kurallar ve sınırlar konusunda zorluklar barındırsa da doğru bir iletişim ve anlayışla bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmak mümkündür. Prof. Dr. Dilek Şirvanlı Özen, ebeveynlerin ergenlerle konuşurken onların bakış açısını anlamaya çalışmaları, mantıklı ve uygulanabilir kurallar koymaları, gençlere güvenmeleri ve onlara örnek olmaları gerektiğini vurgulayarak, “Unutmayalım ki, ergenlerle sağlıklı bir ilişki kurmanın yolu, onların dünyasına empatiyle yaklaşmaktan ve onlara destek olmaktan geçer” diyerek sözlerini sonlandırmaktadır.
