Beslenmenin Önemi ve Malnütrisyon
Erzincan Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Muhammed Talha Karadoğan, beslenmenin yeterli ve doğru yapılmadığı durumlarda vücutta çok çeşitli sistemleri etkileyen malnütrisyon adı verilen sağlık sorunlarının ortaya çıkabileceğini belirtmektedir. Bu durumlar, beslenmenin içerik veya miktar açısından yetersizliği veya aşırı olması nedeniyle oluşan problemleri kapsamaktadır. Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, beslenmenin yaş, cinsiyet ve bireyin ihtiyaçlarına göre yeterli ve dengeli olması gerekmektedir. Dünya genelinde ve ülkemizde yapılan pek çok araştırma, farklı beslenme sorunlarının varlığını ortaya koymaktadır. Bu sorunlar arasında zayıflık, boy kısalığı, bazı temel vitamin ve mineral yetersizlikleri, obezite, kalp damar hastalıkları, diyabet gibi kronik sistemik hastalıklar ve enfeksiyöz hastalıklar sayılabilir.
Beslenme dengesinin önemine dikkat çekerken, Türkiye İstatistik Kurumu’nun verileri, Türkiye’deki çocuk ve ergenlerde obezite sıklığının arttığını göstermektedir. Okul çağındaki çocukların sağlıklı beslenmesi, her yaş grubuna göre miktar, içerik ve çeşitlilik açısından farklılıklar göstermektedir.
Okul Çağı Çocuklarının Beslenmesi
Dr. Öğretim Üyesi Muhammed Talha Karadoğan, okul çağı çocukluğunun 6-12 yaş arasını kapsadığını ve bu dönemde besinlerden alınan enerji kadar protein alımının da önem taşıdığını vurgulamaktadır. Okul çağı çocukları için yapılan çalışmalar, beslenmenin beş ana grupta sınıflandırılabileceğini ortaya koymaktadır. Bu sınıflandırma, besin piramidi veya beslenme tabağı şeklinde ifade edilmektedir:
- Ekmek, tahıl, pirinç ve makarna grubu
- Meyve ve sebze grubu
- Et, tavuk ve balık grubu
- Yumurta, peynir, süt ve yoğurt grubu
- Şeker grubu
Piramidin her bir grubundan yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmek, çocukların sağlıklı gelişimi için kritik öneme sahiptir. Bu içerikler, yaşa ve bireysel ihtiyaçlara göre değişiklik gösterir. Bu nedenle ailelerin, çocuklarının beslenmesi konusunda sağlık profesyonellerinden destek alması oldukça faydalıdır.
Yapılan araştırmalar, ülkemizdeki çocuk yaş grubunda en çok atlanan öğünün kahvaltı olduğunu göstermektedir. Kahvaltı yapan çocukların, ders başarılarının daha yüksek olduğu, daha az yorgunluk hissi yaşadıkları, özgüvenlerinin daha yüksek olduğu ve obezite sıklıklarının daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeplerle, kahvaltı atlanmaması gereken önemli bir öğün olarak karşımıza çıkmaktadır.
Okul çağı çocukları, tatil dönemleri dışında günlerinin büyük bir kısmını okulda geçirmektedirler. Okulda geçirdikleri süre boyunca ebeveyn kontrolü dışında kalan çocuklar, sağlıklı beslenme koşullarını taşımayan gıdalarla karınlarını doyurabilmekte veya öğünlerini atlayabilmektedirler. Ayrıca, ihtiyaç duydukları yeterli çeşitlilikte ve kalori miktarında besin tüketiminden uzak kalma riski taşımaktadırlar. Ebeveynlerin bir kısmı, çocuklarının yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamak için yemekhanesi olan okulları tercih etmekte, evden okula yemek götürmesini sağlamaktadır. Ulaşım ve zaman problemi olmayan aileler ise çocuklarının evde yemek yemesini sağlayabilmektedir. Ancak hatırı sayılır miktarda okul çocuğu, okul kantinlerinde sağlıksız ürünler (tost, ayran, çikolata vb.) ya da yakın marketlerden aldıkları ambalajlı ürünlerle öğünlerini geçiştirebilmektedirler. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okul kantinlerinde bazı ürünlerin satışının engellenmiş olması, ailelerin çocuklarının okulda geçirdikleri süre boyunca beslenmelerini takip edip yönetmelerini gerekli kılmaktadır.
Ergenlik Döneminde Beslenme
Dr. Öğretim Üyesi Karadoğan, ergenlik döneminin 10-19 yaş aralığını kapsayan önemli bir dönem olduğunu belirtmektedir. Bu dönem, çocukların hayatında büyük değişimler ve gelişimlerin yaşandığı kritik bir süreçtir. Fiziksel, ruhsal ve sosyal gelişimlerin yanı sıra, bu süreçte edinilen bazı alışkanlıklar, kişinin hayatı boyunca devam edecektir. Beslenme alışkanlıkları da bu alışkanlıklardan biridir. Ne yazık ki, yanlış beslenme alışkanlıkları da bu dönemde kazanılabilmektedir. Arkadaş çevresinde veya izlenen dizilerdeki hatalı beslenme tarzları, en çok ergenlik döneminde görülen sorunlar arasında yer almaktadır.
Bu yaş grubunda en yaygın hatalı beslenme alışkanlıklarından biri, sağlık profesyonellerinin özellikle üzerinde durduğu kahvaltının atlanmasıdır. Çocukluk dönemlerinde sağlıklı beslenmenin içeriği, miktarı ve çeşitliliği değişiklik göstermektedir. Yaş, cinsiyet ve bireysel ihtiyaçlara göre çocuklara uygun beslenme düzeni ve alışkanlığı kazandırmak oldukça önemlidir. Ayrıca, zararlı gıdalardan ve abur cuburlardan aşırı tüketimden çocukların korunması gerekmektedir. Aileler, çocuklarının beslenmesi ve sağlıklı gelişimi konusunda herhangi bir şüphe duyduklarında mutlaka bir sağlık profesyonelinden destek almalıdırlar.
