2025-2027 Orta Vadeli Programda (OVP) Enflasyon ve Vergi Artışları
2025 yılının tamamında tüketici fiyatları (TÜFE) bazında öngörülen enflasyon oranı yüzde 17,5 olarak belirlenmiştir. Yılın başında emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, özel iletişim vergisi ve motorlu taşıtlar vergisi gibi çeşitli vergiler ile resmi işlemlerde alınan harçlar, araç muayene ücretleri, gelir vergisi tarife dilimleri ve trafik cezaları gibi kalemlerde yaklaşık yüzde 44 oranında zam yapılması beklenmektedir. Maktu vergiler ile ceza, harç ve ücretler, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesine göre her yılın başında “yeniden değerleme oranı” kadar artırılmaktadır. Her yıl ekim ayı sonunda yurtiçi üretici fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE) son on iki aylık ortalaması, bir önceki on iki aylık dönemin ortalamasına göre meydana gelen artışı yansıtmaktadır ve bu oran izleyen yılın başında geçerli olmaktadır.
Dünya gazetesinin köşe yazarı Naki Bakır’ın aktardığı üzere, yeniden değerleme oranı son yıllarda enflasyonun seyrine göre oldukça değişkenlik göstermiştir. Yüksek enflasyonlu yıllarda mükelleflerin üzerindeki yük olağanüstü ağırlaşmıştır. Örneğin, 2020 yılında yüzde 9,11 olarak kalan oran, 2022’de yüzde 36,2’ye çıkarken, 2023’te tarihindeki en yüksek oran olan yüzde 122,93 ile belirlenmiştir. 2024 başında ise bu oran yüzde 58,46 olarak uygulanmıştır. 2025 başında uygulanacak olası oranın yıllık enflasyon hedefinin çok üzerinde olması beklenmektedir. Bu durum, mükelleflerin yükünün yeni yılda da rekor düzeyde artacağına işaret etmektedir.
EN AZ YÜZDE 44 ZAM KAPIDA
2025 yılının başında çeşitli vergi, ceza, harç ve ücretlere uygulanacak yeniden değerleme oranı, 3 Kasım’da Ekim 2024 enflasyon verileri açıklandığında netleşecektir. Yİ-ÜFE’nin Eylül sonu itibarıyla düzeyi, yılbaşında geçerli olacak yeniden değerleme oranının yüzde 44 seviyelerinde olacağını göstermektedir. Bu verilere göre, gelecek yıl çeşitli vergi, ceza, harç ve ücretler 2024’teki rakamların üzerinde artacaktır.
Kasım 2023’te 2882,04 olan yurtiçi üretici fiyat endeksi, Eylül 2024’te aylık yüzde 1,37’lik artışla 3659,84’e yükselmiş ve son on bir aydaki endeks değerlerinin ortalaması 3028,74 olarak kaydedilmiştir. Ekim ayında Yİ-ÜFE artışı sıfır bile olsa son on iki ayın ortalamasında endeks değeri 3333,73 olacak ve geçen yıl aynı tarih itibarıyla on iki aylık ortalamada 2318,94 olan endeks değerine göre yıllık artış yüzde 43,76’ya ulaşacaktır. Bu da 2025’te çeşitli vergi, harç ve cezalara uygulanacak yeniden değerleme oranını belirleyecektir. Ekim ayında Yİ-ÜFE yüzde 1,5 artarsa, son on iki ayın ortalama endeks değeri 3338,30’a, önceki on iki aya göre artış yüzde 43,96’ya yükselecektir. Aylık artışın yüzde 2 olması durumunda ortalama endeks 3339,83’e, önceki on iki ayın ortalamasına göre değişim yüzde 44,02’ye; aylık artışın yüzde 2,5 olması durumunda ise ortalama endeks 3341,35’e, artış oranı da yüzde 44,09’a ulaşacaktır.
Cumhurbaşkanı, yetkili olduğu alanlarda indirim ya da artırma yetkisini kullanmadığı takdirde, 2025 başında ilgili kalemlerdeki yükümlülükler bu oranlar doğrultusunda artırılacaktır. Yüksek yeniden değerleme oranı ile vergi, ceza ve harçların yüksek oranda artırılması, aynı zamanda 2024 yılında önemli oranda gerilemekle birlikte hâlâ yüksek düzeyde kalan enflasyonun özellikle dar ve sabit gelirler üzerindeki olumsuz etkilerini 2025’e taşımaktadır.
YENİDEN DEĞERLEMEYE ENDEKSLİ KALEMLER ŞÖYLE:
- Emlak Vergisi
- Çevre Temizlik Vergisi
- Motorlu Taşıtlar Vergisi
- Gelir Vergisi Kanunu, bazı istisna tutarları, vergi tarifesi dilimleri vb.
- Veraset ve İntikal Vergisi, istisnalar, tarife matrahları
- Damga Vergisi
- Özel İletişim Vergisi
- Trafik cezaları
- Ehliyet ve pasaport harçları
- Vergi Usul Kanunundaki cezalar
- Kabahatler Kanununa tabi idari para cezaları
- Araç muayene ücretleri
- Yurt dışı çıkış harcı
Vergi Usul Kanunu uyarınca Cumhurbaşkanının, vergi ve harçlarda yeniden değerleme oranını yüzde 50’ye kadar azaltma ve yüzde 50’ye kadar artırma yetkisi bulunmaktadır. Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde Cumhurbaşkanının artırma yetkisi yüzde 50, indirme yetkisi ise yüzde 80 düzeyindedir. Ancak bu yetkinin nadiren ve sınırlı kullanıldığı, genelde her yıl ekim sonu itibarıyla 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE’de gerçekleşen artışa göre belirlenen yeniden değerleme oranının izleyen yılbaşında söz konusu vergi, harç, ceza ve diğer yükümlülere uygulandığı gözlemlenmektedir. Cumhurbaşkanının idari para cezaları gibi bazı kalemlerde ise böyle bir yetkisi bulunmamaktadır; ilan edilen yeniden değerleme oranları bu kalemler için değiştirilmemektedir.
