Yaz Ortasında Meyve Sebzede Fiyat Artışı
Yaz mevsiminin ortalarına geldiğimiz bu günlerde, Türkiye’de meyve ve sebze fiyatlarında gözle görülür bir artış yaşanıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan temmuz ayı enflasyon verilerine göre, fiyat artışının en yüksek oranı yüzde 58 ile sebze ve meyvede görüldü. Geçen yıl 20 TL’ye satılan biberin kilosu bu yıl en düşük 60 TL seviyesine çıkmış durumda. Domatesin kilosu ise 20 liradan başlayıp 60 TL’yi bulabiliyor. Salatalık, geçen yıl 20 TL iken bu yıl 30 TL, fasulye 70 TL, pırasa 50 TL’den satılmakta. Limon fiyatı ise geçen yıl 25 TL iken, bu yıl yüzde 60 artışla 40 TL’ye yükseldi.
Yurttaş Çaresiz
Yüksek üretim maliyetleri, çiftçilerin topraklarını terk etmesine neden olurken, tüketiciler de tezgahlarda bir türlü düşmeyen fiyatlar karşısında geçim savaşı vermek zorunda kalıyor. Fiyat artışlarının çarşı ve pazarda nasıl karşılandığını görmek için İstanbul Üsküdar’daki bir semt pazarına gidiyoruz. 51 yaşındaki emekli Zeynep Hanım, “Eşim ve ben emekliyiz. Toplam 25 bin lira alıyoruz. Pazara yemeklik bir şeyler alayım diye geldim ama bak, pazar arabam boş. Eşim çalışmazsa nasıl geçinelim?” diyerek durumu özetliyor.
Pazarcılar da Şikayetçi
Yalnızca tüketiciler değil, pazarcı esnafı da yüksek maliyetlerden şikayetçi. Pazarcı Engin Bey, maliyetlerdeki artışları dile getirerek, “Sebze ve meyve bol olsa da maliyetler yükseldi. Tarladan sadece taşı getirsem maliyeti 17 lira. İşçi maliyetleri çok yüksek, mazot fiyatı ise uçtu. Ben geçen seneki fiyata nasıl satabilirim?” diyor.
Borsa Gibi Fiyatlar
Maliyetlerden yakınan bir başka pazarcı olan İsmet Bey ise, “Ben toptancıyım. Tarladan direkt mısırı getiriyorum. Geçen yıl 6 taneyi 50 liraya satıyordum, bu yıl 7 taneyi 100 liraya satıyorum. Maliyetler çok arttı. Geçen sene 500 liraya işçi götürüyorduk, bu sene 1500 liraya işçi bulamıyorum.” şeklinde ifade ediyor. Faruk Bey ise, “Ürünlerde bir anda bolluk oluyor, bir anda kıtlık. Borsa gibi. Örneğin geçen hafta kıvırcığın sandığı 40 TL’ydi, bu hafta 170 lira. Alım gücü düştü, emekli bize kızıyor, ‘alamıyoruz’ diye. Sorumlusu ben miyim?” diyerek durumu eleştiriyor.
Maliyete Göre Fiyatlar Ucuz
Türkiye Sebzeciler Meyveciler ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu Başkanı Ali Karaca’ya göre, maliyetler göz önünde bulundurulduğunda fiyatlar aslında ucuz kalıyor. Karaca, “Tarladaki ürünün fiyatından bahsediliyor ama maliyetlere hiç bakılmıyor. İşçi yevmiyeleri arttı. Örneğin bir kadın işçi akşama kadar 60-70 kilo fasulye topluyor. Tarlada fasulyenin kilosu 20-25 lira. İşçinin maliyeti, mazot fiyatı, nakliye fiyatı, belediyeye verilen bedel, Ticaret Bakanlığı’ndan mal bildirim bedeli, yevmiyeler, poşet parası da arttı. Kısacası maliyetlere bakarsanız fiyatlar ucuz kalıyor.” ifadelerini kullanıyor. Fiyatların borsa gibi inip çıkmasının nedenini ise “Türkiye tarihinde ilk kez bu kadar sıcak bir dönem geçiriyoruz. Kuraklıktan dolayı ürünlerin çoğu yandı.” şeklinde değerlendiriyor.
Üretimde Planlama Şart
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, “Bu yıl fiyatlar çok artmadı. Patates ve soğan mesela hiç yükselmedi. Marketlerde bile 15 lira değil. Ancak patates ve soğan şu an nasıl bu kadar ucuz olur? Üretici bunun altından nasıl kalkacak? Seneye üretici patates ve soğan ekmeyecek, bu sefer de ürün olmadığı için fiyatlar yükselecek. Üreticilerden bu konuda sürekli şikayet alıyoruz. Tarlada, bahçede maliyet fiyatına alamıyorlar. Dolayısıyla bazı ürünlerde üretim planlaması şart.” diyor.
Üreten Kahramandır
Tarlada yaşanan olumsuzluklara üreticinin tepkisi de giderek artıyor. Önceki gün Bursa-İzmir Karayolu’nda “Hükümet istifa” sloganlarıyla düzenlenen eyleme katılan üreticilerden Bulut Kenar, “Üreticinin en az 20 TL’ye aldığı karpuz, tarlada 1 lira. Burak Kaya, satamadıkları ürünü hayvanlara döktüklerini belirterek, ‘Bu memleketin tarım bakanı var mı, çiftçiyi görmüyor mu, nerede oturuyor, bunların görevi ne?’ sorularını yöneltiyor. Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar da, ‘Çiftçi onurunu korumak için ekiyor. Bu şartlar altında eğer Türkiye’deki çiftçi hâlâ üretim yapabiliyorsa, Türkiye’deki çiftçilerin kahraman ilan edilmesi lazım.’ diyor.
