Türkiye’de Gelir Dağılımındaki Sorunlar: Asgari Ücret ve Diğer Maaşlar
TEPAV’ın tebliğler serisinde yayımlanan araştırmaya göre, Türk-Alman Üniversitesi’nden iktisatçı Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu, Türkiye’deki maaşların giderek asgari ücrete yaklaştığını ve bunun sonucunda gelir dağılımında ciddi sorunlar ortaya çıkardığını vurguladı. Bu durum, ekonomik refahı tehdit eden bir etken olarak öne çıkıyor.
Araştırmanın bulgalarına göre, son yıllarda artan enflasyonun etkisiyle asgari ücrette meydana gelen yükseliş, diğer maaş ve ücret gruplarının bu artışa uyum sağlamasında yetersizlikler doğurdu. Çalışmada, kamu çalışanları, akademisyenler, imalat sanayi işçileri ve SGK emeklileri gibi çeşitli gelir gruplarının maaşları detaylı bir şekilde incelendi.
ASGARİ ÜCRETİN 4,7 KATINDAN 1,8 KATA GERİLEDİ
2001 yılında asgari ücretin yaklaşık 3,9 katı seviyesinde bulunan ortalama memur maaşı, 2023 yılı itibarıyla bu oranın yalnızca 1,4 katına geriledi. İmalat sanayiindeki ortalama ücret ise 2001’de 4,7 katından, 2022’de 1,8 kata düşmüştür.
Araştırmada, Türkiye’de asgari ücretin, son yıllarda artan enflasyonist baskılar altında, geniş bir çalışan kesimi için en düşük geçim standardı olarak belirlendiği belirtiliyor. Ancak, asgari ücretin artırılmasıyla birlikte diğer ücret ve maaş gruplarındaki artışların yetersiz kalması, ekonomideki pek çok maaş ve ücretin asgari ücrete yaklaşmasına neden olduğu eleştirisi doğurdu. Bu durum, yüksek enflasyon ortamında geniş bir kesimin reel gelirlerinde kayıplara yol açtı.
2014’TEN BERİ DÜŞÜŞ EĞİLİMİNDE
Kibritçioğlu’nun çalışmasında, kamu çalışanları, akademisyenler, imalat sanayi işçileri ve SGK emeklileri gibi farklı gelir gruplarının maaşlarının asgari ücret ve kişi başına düşen milli gelirle (GSYİH) ilişkisi detaylı bir biçimde incelendi. Elde edilen sonuçlar, 2000’li yıllardan itibaren (özellikle 2014 yılından itibaren) maaşların genel olarak asgari ücret seviyesine gerilediğini ve bazı durumlarda bu seviyenin de altına düştüğünü göstermektedir.
Araştırma, özellikle emeklilerin aylıklarının, imalat sanayi ve kamu çalışanlarının maaşlarının hem asgari ücretin hem de kişi başına düşen milli gelirin altında kaldığını ortaya koydu. Bu olumsuz gelişme, yaklaşık 20 milyon aktif ve pasif SGK sigortalısını kapsayan bir durumu yansıtıyor.
Elde edilen veriler, özellikle 2014’ten sonra maaşların genel olarak asgari ücret seviyesine (hatta onun da altına) doğru hızla gerilediğini gösteriyor. Kamu çalışanlarının maaşlarında, akademisyenlerin maaşları ve emeklilerin aylıkları, hem asgari ücretin hem de kişi başına GSYİH’nin altında bir seviyeye düşüş göstermiştir.
