Türk-İş’ten Vergide Adalet Raporu
Türk-İş, “Günümüzde Ücretlerin Vergilendirilmesi ve Ücretler için Adil Bir Vergilendirme Üzerine Değerlendirme” başlıklı bir rapor yayımlayarak vergide adalet konusunu gündeme taşıdı. Rapor, çalışanların maruz kaldığı yüksek vergi yüklerini ele alıyor ve bu sorunlar için çeşitli çözüm önerileri sunuyor. Türk-İş’in raporunda, ücretli çalışanların oldukça yüksek oranlarda vergi yüküne tabi tutulduğu ve asgari ücret ile vergi dilimi arasındaki farkın giderek açıldığı vurgulanıyor.
Bu önemli rapor, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, siyasi parti liderleri ve tüm milletvekillerine iletildi. Türk-İş, vergide adaletin sağlanması için acil bir harekete geçilmesi çağrısında bulundu.
Raporda yer alan ifadelere göre, “Ülkemizdeki düşük ve orta gelir seviyesindeki ücretlere bakıldığında, bu kesimlerin yıllar itibarıyla daha yüksek oranlarda vergi ödemek zorunda kaldığı görülmektedir. Bu durum, ödeme gücüne göre daha fazla ya da daha az vergi ödenmesi gerekirken, düşük ve orta seviyedeki ücretliler için tam tersine bir tablo oluşturmuştur.”
Asgari Ücret ve Vergilendirme
Rapor, asgari ücretten vergi alınmamasının doğru bir karar olduğunu belirtse de, bunun tek başına ücretlilerin vergilerindeki eşitsizliği ve adaletsizliği gidermek için yeterli olmadığını vurguladı. Çünkü, yıllar içinde gerektiği gibi artırılmayan vergi tarifesi nedeniyle, ücretliler yüksek vergi yükü ile karşı karşıya kalmıştır.
Yeniden Değerleme Oranı Vurgusu
Türk-İş raporunda, sendikal işçilerin büyük çoğunluğunun yüzde 20 vergi dilimine girdiği ifade ediliyor. Ayrıca, 1999 yılında asgari ücretin 25,62 katı aşıldığında yüzde 15 vergi dilimine girmesi gerekirken, günümüzde asgari ücretin sadece 5,5 katı aşıldığında bu dilime girdiği bilgisi verildi. Bu durum, günümüzde asgari ücretin temmuz ayında yüzde 20 dilimine girmesine yol açmıştır.
Raporda, “Her yıl yayınlanan yeniden değerleme oranı ile güncellenmiş olsaydı, olması gereken ilk vergi dilimi matrahı 280 bin 886 TL’dir. Bu durumda, yeniden değerleme oranı ile matrahlar güncellenmiş olsaydı, ücretlilerin üzerindeki vergi yükü günümüzdeki gibi olmayacak, çok daha adil bir hale gelecektir.” denilmektedir.
Türk-İş Raporunda Yapılan Değerlendirmeler
“Mevcut gelir vergisi tarifesi incelendiğinde, tarifenin düşük bir tutardan başladığı ve dilimler arası farkların birbirine çok yakın olduğu görülmektedir. Bu durum, ücretlilerin gelirinde küçük bir artış olması halinde hemen üst dilime geçmesine ve dolayısıyla ödeyecekleri verginin artmasına neden olmaktadır. Düşük gelirli ücretlilerin, kendisi ve ailesinin geçimini sağlayacak gelir elde edemeden yüksek vergi ödemeye başlaması, vergi adaleti açısından önemli bir sorundur.”
Gelir vergisi dilimlerinin her yıl yeniden değerleme oranında artırılması gerektiği, enflasyonist ortamlarda bir koruma işlevi görebileceği vurgulanmaktadır. Uzun yıllar boyunca gelir vergisi tarifesindeki artışlar, matematiksel olarak gerçekleşen enflasyon oranında olmamıştır. Tüm bu sorunların önüne geçilmesi amacıyla, ücretlere uygulanacak yeni bir tarifenin belirlenmesi zorunlu hale gelmiştir.
Açlık Sınırının Altında Kalanlar Vergi Ödüyor
Anayasa’nın 2’nci maddesinde yer alan sosyal devlet ilkesine göre, düşük gelirlilerin daha düşük ya da hiç vergi yüküne katlanmamaları gerektiği belirtiliyor. Türk-İş tarafından Eylül 2024 için açıklanan açlık sınırının 19 bin 830 lira, yoksulluk sınırının ise 64 bin 595 lira olduğu hatırlatılırken, asgari ücretin 17 bin 2 lira olduğu ifade ediliyor.
Vergi Dilimlerinin Düzenlenmesine İlişkin Öneriler
Raporda, asgari ücretten fazla gelir elde eden bir çalışanın dahi açlık sınırının altında kalabileceği ve yıl ortasından itibaren yüzde 20 oranında vergi ödemek zorunda kaldığı belirtiliyor. Bu durum, yıllar içinde ücretliler aleyhine bozulan vergi dilimlerinin adaletli bir şekilde güncellenmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.
Türk-İş’in önerdiği vergi dilimi düzenlemesi şu şekildedir:
- 280 bin TL’ye kadar; vergi oranı yüzde 15
- 480 bin TL’nin 280 bin TL’si için 42 bin TL fazlası; vergi oranı yüzde 20
- 1 milyon 60 bin TL’nin 480 bin TL’si için 82 bin TL fazlası; vergi oranı yüzde 27
- 5 milyon TL’nin 1 milyon 60 bin TL’si için 238 bin 600 TL fazlası; vergi oranı yüzde 35
- 5 milyon TL’den fazlasının 5 milyon TL’si için 1 milyon 617 bin 600 TL fazlası; vergi oranı yüzde 40
