TCMB Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, aylık fiyat artışları bir önceki aya göre belirgin bir şekilde güçlenmiş durumda. Bu artışta, maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının etkisi oldukça belirgin. Yıllık enflasyon ise yüksek baz etkisi nedeniyle tüm ana gruplarda düşüş göstermiştir.
Özellikle enerji grubunda, mesken elektrik tarifelerine yapılan artış ile akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemeleri, Temmuz ayında yüksek fiyat artışlarının öne çıkmasına neden olmuştur. Gıda grubunda ise, aylık enflasyon neredeyse yatay bir seyir izlerken, mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış gösteren taze meyve ve sebze fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir.
Hizmet grubunda ise aylık fiyat artışları güçlü bir seyir izlemeye devam ederken, alt gruplar genelinde fiyat artışlarının yükseldiği gözlemlenmiştir. Diğer yandan, temel mal enflasyonu düşük seviyelerde kalmaya devam etmektedir. Kur ve iç talep gelişmelerinin etkisiyle dayanıklı mal fiyatları ılımlı bir artış gösterirken, mobilya fiyatlarında ise bir gerileme dikkat çekmektedir.
Aylık üretici enflasyonu enerji grubu kaynaklı olarak artarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek baz etkisi nedeniyle önemli ölçüde gerilemiştir. Bu durumu destekleyen mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları, önceki aya kıyasla sınırlı bir şekilde yükselmiş, ancak ikinci çeyrek ortalamasının altında kalmıştır. Çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları da gerilemiştir. B endeksinin yıllık değişim oranı 10,09 puan azalarak yüzde 60,31, C endeksinin yıllık değişim oranı ise 11,18 puan düşüşle yüzde 60,23 olarak gerçekleşmiştir.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, hizmet, gıda, alkol-tütün-altın ve enerji gruplarının katkıları bir önceki aya göre sırasıyla 3,65, 2,88, 2,75, 0,35 ve 0,19 puan azalmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, TÜFE ile B ve C göstergelerinin aylık artışları bir önceki aya kıyasla yükselmiştir. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada düşerken, diğer gruplarda artış gözlemlenmiştir.
KİRADA YILLIK ENFLASYON YÜZDE 122 OLDU
Hizmetlerde aylık fiyat artışlarındaki yüksek seyrini korumaktadır. Temel mal enflasyonu ise düşük seyretmeye devam etmektedir. Hizmet fiyatları Temmuz ayında yüzde 4,39 artmış, grup yıllık enflasyonu ise 9,64 puan gerileyerek yüzde 85,63 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde yükselirken, diğer alt gruplarda gerileme yaşanmıştır.
Aylık enflasyon kira, haberleşme ve ulaştırma başta olmak üzere alt gruplar genelinde güçlenmiştir. Kira alt grubunda aylık artış, sözleşme yenileme oranının Temmuz ayında artmasıyla birlikte yüzde 7,04’e yükselmiş, yıllık enflasyon yüzde 122,33 olarak gerçekleşmiştir. Haberleşme hizmetleri fiyatları telefon ve internet hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,46 artmıştır. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki yukarı yönlü seyir, akaryakıt fiyatlarındaki artışı takiben şehir içi ve kara yoluyla şehirlerarası yolcu taşıma ücretlerinin etkisiyle gerçekleşmiştir.
Lokanta-otel alt grubunda aylık enflasyon (yüzde 3,33) bir önceki aya kıyasla sınırlı bir oranda artış göstermiştir. Bu gelişmede yemek hizmetleri öne çıkarken, otel fiyatlarında da bir yükseliş gözlemlenmiştir. Diğer hizmetler alt grubunda, sigorta ve sağlık hizmetleri görece yüksek fiyat artışlarıyla dikkat çekerken, paket turlarda bir miktar fiyat düşüşü yaşanmıştır.
Temmuz ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 12,37 puanlık düşüşle yüzde 38,25’e inmiştir. Yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda (altın hariç) daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda düşmüştür. Ayrıca mevsimsellikten arındırılmış veriler, temel mal enflasyonunda ılımlı seyrin sürdüğüne işaret etmektedir.
ELEKTRİKTE ARTIŞ YÜZDE 38
Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 10 artmış, grup yıllık enflasyonu 4,47 puan düşerek yüzde 80,11 olarak gerçekleşmiştir. Meskenlerde elektrik fiyat artış oranı ise yüzde 38 olmuştur. TL cinsinden uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmelerin yanı sıra ÖTV ayarlaması sonrasında akaryakıt ve tüp gaz fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 10,09 ve 9,10 artış kaydetmiştir. Şebeke suyu fiyatları ise aylık bazda yüzde 3,49 artmıştır.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,83 artış gösterirken, yıllık enflasyon 9,17 puan düşerek yüzde 58,91 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 13,15 puan, işlenmiş gıdada ise 5,54 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 57,35 ve 60,35 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Taze meyve ve sebze fiyatları, sıcak hava koşullarının etkisiyle mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış göstererek daha olumlu bir görünümü sınırlamıştır.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda, kümes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay bir seyir izlemektedir. Böylece, mevsimsel olarak Temmuz aylarında gerileme eğilimi sergileyen işlenmemiş gıda fiyatları bu görünümün aksine cari ayda yüzde 1,07 artmıştır. İşlenmiş gıdada aylık enflasyon yüzde 2,55 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama göstermiştir. Bu grupta ekmek-tahıllar kalemi yüzde 3,54 fiyat artışıyla öne çıkmıştır.
TÜTÜNE AĞUSTOS AYINDA BİR VERGİ ARTIŞI DAHA
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 5,84 yükselmiş, yıllık enflasyon 8,05 puan düşüşle yüzde 59,88’e gerilemiştir. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı maktu vergilerin otomatik olarak güncellenmesi, fiyatları yukarıya çeken temel unsur olmuştur. Rapora göre, Temmuz ayında tütün ürünlerinde fiyatların vergi artışının gerektirdiğinden daha sınırlı bir şekilde yükseltilmesi, artışın bir kısmının Ağustos ayına sarkmasına neden olmuştur. Alkollü içecek fiyatları ise vergi düzenlemesinin öngördüğünden daha yüksek bir oranda artmıştır.
Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,94 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek yüzde 41,37 olmuştur. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 6,28 aylık artış ile öne çıkmış, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere diğer gruplarda fiyat artışlarının daha ılımlı seyrettiği gözlemlenmiştir. Sektörler bazında incelendiğinde, fiyat artışları genel olarak yayılırken, gaz, rafine petrol ürünleri, su ve suyun arıtılması ile damıtılması, içecekler ile bilgisayar-elektronik ve optik ürünlerin imalatı sektörleri öne çıkmaktadır.
