Mali Dengenin Bozulması ve SGK’nın Gayrimenkul Yönetimi
Son dönemde mali dengesi bozulan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK), Hazine’den yüklü miktarlarda kaynak talep ettiği görülmektedir. SGK’nın prim borçlarına karşılık olarak mükelleflerden haczettiği gayrimenkulleri, satıp nakde çevirmek yerine kayıtlarda bekletmesi dikkat çekmektedir. Sayıştay, 2023 yılı hesaplarını incelediğinde SGK’nın kayıtlarında toplam 1.636 taşınmaz bulunduğunu ve bu taşınmazların prim borçlarına karşılık haczedildiğini rapor etmiştir.
Alacakların Artışı ve Gayrimenkul Stoku
Sayıştay’ın 2022 yılı raporunda, SGK’nın tahsil edemediği alacaklara karşılık olarak haczedilen gayrimenkul sayısının 1.567 olduğu ve bu gayrimenkullerin toplamda 2.3 milyar liralık alacağa karşılık haczedildiği belirtilmişti. Sayıştay, önceki denetimlerinde de bu gayrimenkullerin bir an önce satılarak nakde dönüştürülmesi gerektiğini önermişti. Ancak 2023 denetiminde, SGK’nın elindeki gayrimenkul sayısının azalacağına, tam tersine artarak 1.636 adede ulaştığını tespit etmiştir. Bu gayrimenkullerin karşılığında ise SGK’nın 3.2 milyar liralık alacağını sildiği ortaya çıkmıştır.
Sayıştay, SGK’nın haczedilen gayrimenkullerin sadece %8’inin satıldığını, geri kalan %92’sinin ise kayıtlarda tutulmaya devam ettiğini belirtmiştir. Bu duruma ek olarak, alacaklar için haczedilen gayrimenkullerin ‘satış kabiliyeti yüksek’ olanlar arasından seçilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Kira Bedellerinin Güncellenmesi
Sayıştay ayrıca, SGK’nın uzun süreli kiraya verdiği gayrimenkullerin kira bedellerinin güncellenirken rayiç değerlerin dikkate alınmadığını ve kiraya karşı alınan teminat tutarlarının güncellenmeden düşük bırakıldığını rapor etmiştir. Bu durum, SGK’nın gayrimenkul yönetiminde ciddi eksiklikler olduğunu göstermektedir.
Belediye Borçları İçin Yasa Değişikliği Talebi
Son olarak, belediye ve bağlı şirketlerinin prim ve vergi borçları konusunu gündeme getiren iktidardan sonra, Sayıştay da SGK alacakları için ilk kez bir ‘yasa değişikliği’ önerisinde bulunmuştur. Sayıştay, belediye ve bağlı şirketlerinin SGK prim borçlarının 2023 itibarıyla 72.6 milyar liraya ulaştığını, bu borçların 56.6 milyar lirasının belediye şirketlerine ait olduğunu ifade etmiştir. Bu şirketlere vergiden pay verilmediği için kesinti yapılamadığını belirten Sayıştay, bu yılki raporuna ‘yasal düzenleme yapılması’ önerisini eklemiştir. Bu öneri, iktidarın bu yöndeki yasa hazırlığı dönemine denk gelmektedir.
