Yüksek Enflasyon ve Artan Gelir Eşitsizliği
Yüksek enflasyon ve eriyen maaşlar, borç kıskacında yaşam mücadelesi veren vatandaşları her geçen gün daha da yoksullaştırıyor. Son beş yıl içerisinde zenginler daha da zenginleşirken, gelir adaletsizliği de derinleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait “Gelir Dağılımı İstatistikleri” bültenini güncelleyerek yeniden yayımladı. Bu verilere göre, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip olan yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay yüzde 48.7’ye yükseldi. Öte yandan, gelir dilimlerinin ortasında yer alan üçüncü yüzde 20’nin aldığı pay ise yüzde 14.3’e düştü. En düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay ise sadece yüzde 6.1 olarak belirlendi. Yani her 100 liralık gelirden 48.7 lirasını sadece 20 kişi alırken, geriye kalan 80 kişi bu parayı paylaşmak zorunda kalıyor.
En Zengin Yüzde 20’nin İçindeki Ayrışma
Veriler, en zengin yüzde 20’nin kendi içinde de önemli bir ayrışma yaşandığını gösteriyor. Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 10’unun gelir pastasındaki payı ise yüzde 33.4’e kadar çıkmış durumda. Bu da demektir ki, Türkiye’deki gelir pastasının yaklaşık üçte birini en zengin yüzde 10 elinde tutmaktadır. Son araştırmalara göre, en zengin yüzde 5’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0.4 puan artış göstererek yüzde 23.3’e ulaşırken, en düşük gelire sahip yüzde 5’lik grubun aldığı pay ise değişmeyerek yüzde 0.9’da kalmıştır. Bu veriler, Türkiye ekonomisinin son beş yılda krize sürüklendiğini ve gelir dağılımındaki bozulmayı net bir şekilde gözler önüne seriyor. 2019 yılında en zengin yüzde 5’lik kesimin geliri, en yoksul yüzde 5’lik kesimin gelirinin 22.6 katı iken, bu oran 2023’te 25.9 katına çıkmıştır. 2019 yılında en düşük gelire sahip yüzde 50’lik kesimin toplam gelirden aldığı pay yüzde 24.5 iken, 2023’te bu oran 22.8’e düşmüştür.
Türkiye’nin Eşitsizlik Sıralamasındaki Yeri
İstanbul Planlama Ajansı Başkanı Buğra Gökçe, Türkiye’nin Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında gelir adaletsizliği bakımından en kötü durumda olduğunu belirtti. Gökçe’nin paylaştığı verilere göre, Türkiye’de gelir dağılımı eşitsizliğini ölçen gini katsayısı 0.420 olarak kaydedilmiştir. Bu oran, Avrupa Birliği ortalaması olan 0.296’nın oldukça üzerinde. Ayrıca, Rusya’da gini katsayısı 0.36, Almanya’da 0.32 ve Japonya’da ise 0.31 olarak gerçekleşmiştir. Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği; bire yaklaştıkça ise gelir dağılımındaki bozulmayı ifade etmektedir.
