Emtia Piyasasında Kakao Fiyatları Rekor Kırıyor
Emtia piyasasında, Donald Trump’ın ABD’nin 47. başkanı olarak seçilmesinin ardından sert dalgalanmalar ve ürün bazlı ayrışmalar devam ediyor. Bu dalgalanmaların en belirgin şekilde hissedildiği alanlardan biri tarım grubu. İklim ve hava durumu gibi faktörler, tarım emtialarının fiyatlarında önemli ölçüde dalgalanmalara yol açıyor. Bu çerçevede, ABD merkezli emtia borsası Intercontinental Exchange’de kakao fiyatları ton başına 12 bin 931 dolarla tarihi zirveye ulaştı. Kakao fiyatları, yıl başından bu yana yüzde 200’ün üzerinde bir artış gösterdi.
Kakao Fiyatlarında Hava Koşullarının Etkisi
Olumsuz hava koşulları, özellikle Batı Afrika’daki kakao mahsullerinin durumu üzerinde büyük bir tehdit oluşturmakta. Küresel stoklardaki düşüş ve arza yönelik endişeler, kakao fiyatlarının bu denli yükselmesinde önemli rol oynadı. Fildişi Sahili ve Gana’daki zayıf üretim, yıl boyunca kakao fiyatlarının artmasında etkili oldu. Analistler, küresel kakao stoklarının 2024/25 sezonunda açık vereceği öngörüsünde bulunuyor. Fildişi Sahili’ndeki ihracatçıların, kalitesiz kakao çekirdeklerini reddetmesi, küresel kakao arzını olumsuz etkileme riski taşıyor. Ayrıca, bu yıl kakao hasadındaki düşüş de fiyat artışına katkıda bulunuyor.
Yeni Düzenlemelerin Etkisi
Avrupa Parlamentosu (AP), orman alanlarına zarar verilerek üretilen soya, dana eti, palm yağı, tahta, kakao ve kahve gibi ürünlerin Avrupa Birliği’ne (AB) ithalatına yönelik kuralları bir yıl erteleme kararı aldı. Bu durum da kakao fiyatlarının artışında etkili oldu.
Fabrikaların Üretim Kısıtlamaları
Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının, artan tohum maliyetleri nedeniyle üretimi kısma veya durdurma kararı alması, kakao fiyatlarının üst üste rekorlar kırmasına neden oldu. Kakao arzındaki sorunların başında uzun süreli kuraklık ve aşırı yağışlar yer alırken, bitki hastalıkları da ciddi bir tehdit oluşturuyor. Özellikle kakao ağaçlarının ölmesine neden olan CSSVD virüsü, üretimi olumsuz etkileyen faktörler arasında bulunuyor. Fildişi Sahili’nde kakao satışlarındaki kısıtlamalar, arzın daha da sıkılaşacağı endişelerini artırdı.
Batı Afrika’da, Harmattan rüzgarlarının kakao hasadı için tehdit oluşturması ve limanlara gelen ürün miktarının azalması, Fildişi Sahili’nde kakao teslimatlarının düşmesine yol açtı. Gana’nın, mahsulün kötü gitmesi nedeniyle 350 bin tona kadar kakao çekirdeği teslimatını gelecek sezona ertelemeyi planladığına dair haberler, fiyat artışını tetikleyen bir diğer unsur oldu. Ülkenin kakao üretimi, iklim değişikliği, bitki hastalıkları ve yasa dışı madencilik faaliyetleri nedeniyle azalıyor. Ganalı çiftçilerin kakao çekirdeklerini komşu ülkelere kaçırdığı ve burada daha yüksek fiyatlarla sattığı yönündeki iddialar da fiyatlardaki artışı destekliyor.
Uzman Görüşleri
Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, “Kakao fiyatlarında son dönemde yeniden bir yükseliş eğilimi gözlemliyoruz. Geçtiğimiz sene kakao fiyatlarındaki ciddi artıştan sonra, fiyatlar yavaş yavaş yukarı yönlü bir seyir izliyordu ama üreticiler için fiyatlar yükselmiyordu.” şeklinde değerlendirmede bulundu.
Ham Maddeye Erişim Zorluğu
Son dönemlerde yüksek fiyatların devam etmesi, birçok çikolata üreticisinin maliyetlerini artırmasına neden oldu. Ergezen, “Büyük çikolata şirketleri uzun süreli sözleşmeler yaparken, daha küçük şirketler ham maddeye erişim sağlamak için daha fazla ücret ödemeye başladı. Bu durum, piyasada yukarı yönlü bir trendin oluşmasına yol açtı.” ifadelerini kullandı.
Batı Afrika’nın, dünya kakao üretiminin yüzde yetmişini karşıladığını vurgulayan Ergezen, bu bölgedeki hava koşullarının, geçmişte olduğu gibi yine üretim endişelerini artırdığını belirtti. Hava sıcaklıklarının normalden daha yüksek seyretmesi ve kuraklığın artması, kakao ağaçlarının çiçeklenmesini ve rekoltenin azalmasını tehdit ediyor. Uzman, “Gelecek sezon için kakao üretiminin artması ve üretim açığının azalması bekleniyor, bu da fiyatların kalıcı olmayabileceğini gösteriyor. Yatırımcıların, kakao fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı dikkatli olması gerekiyor.” şeklinde sözlerini tamamladı.
