Antalya’da Domates Üretimi ve Fiyat Problemleri
Türkiye’nin örtü altı ve üstü tarımda en önde gelen şehirlerinden biri olan Antalya, domates ekim alanında da ülkenin lideri konumundadır. Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre, 2023 yılında 2 milyon 548 bin 601 ton domates üretilmiş ve bu rakam sayesinde Antalya, domates üretiminde Türkiye’nin zirvesine yerleşmiştir. Antalya Ticaret Borsası’nın kasım ayı hal endeksine göre, domatesin işlem miktar endeksi kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 92,14 artış gösterirken, işlem fiyat endeksi de aylık bazda yüzde 11,41 yükselmiştir.
Kentte sera üretiminin yoğun olarak yapıldığı Aksu ilçesinde, seralardan çıkan domatesler ortalama 20 liraya satılmakta, haldeki fiyatları ise 25 ila 30 lira arasında değişmektedir. Semt pazarlarında domates fiyatları 20 ila 40 lira, marketlerde ise 47 ila 55 lira arasında yer almaktadır. Domatesin seradan market raflarına ulaşana kadar fiyatı yaklaşık yüzde 175 oranında artmakta, bu durum üreticiler tarafından endişeyle karşılanmaktadır.
‘Marketlerdeki Fiyatları Anlamakta Zorlanıyorum’
Aksu ilçesinde 20 yıldır çiftçilik yapan Süleyman Kurtan, “İşçilik, gübre ve ilaç maliyetleri her yıl artış gösteriyor. Bu sene seramı 10 Ağustos’ta ektim. Erken ekim yaptığım için kazanç sağladım. Havanın erken soğuması, sahildeki seracılar için olumsuz bir durum oluşturdu. Domates fiyatları 20 liradan başlayarak 35 liraya kadar çıktı. Şu anda ortalama 20 lira civarında. Ancak domatesin maliyeti neredeyse 20 lira. Bu süreçte marketlerde 60-70 lira gibi fiyatlar duyuyorum. Halde en fazla 25 liraya satabiliyorum. Markette bu fiyatlara nasıl ulaşılıyor, anlamakta zorlanıyorum. Onların da elbette maliyetleri var. İstanbul’da bu fiyatları duyduğumda anlarım ama Antalya’da üretilen bir ürünün aynı yerde bu kadar yükselmesi garip” dedi.
‘Üreticinin Mağdur Olmaması Gerek’
Domates üreticisinin mağdur edilmemesi gerektiğini vurgulayan Antalya Toptancı Hal Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan, “Antalya Hali’ndeki domatesin fiyatı genellikle 25 ila 30 lira arasında değişiyor. Önceden ürün değerliydi, ama şimdi maliyetler çok değerli. Ürünün bir değeri kalmadı, ancak ara maliyetler ciddi şekilde artış gösterdi. Geçen yıl aynı dönemde domatesin ortalama fiyatı 12 liraydı, bu yıl ise 36 lira oldu. Çiftçiler geçen yıl zarar ettikleri için bu yıl aynı tarihte ekim yapmadılar. Üreticiyi mağdur etmemek adına dikkatli olmalıyız” şeklinde konuştu.
‘Marketler Çöpe Döktüğü Ürünlerin Bedelini Tüketiciden Alıyor’
Domates fiyatlarının önümüzdeki bir ay boyunca bu seviyelerde kalacağını düşünen Akcan, “Toplumun taze sebze ve meyve tüketebilmesi için semt pazarları vazgeçilmezdir. Marketlerin de masrafları var. Ancak marketler, çöpe döktükleri ürünlerin bedelini tüketiciden alıyor. Pazarda 30 liradan aldıkları domatesi akşam saatlerinde daha düşük fiyattan satmaya başlıyorlar. Marketlerde ise ürünler bir hafta boyunca raflarda kalabiliyor ve sonunda yüzde 30-40’ı çöpe gidiyor. Bu çöpe dökülen ürünlerin fiyatı da daha önce alınmış oluyor. Pazarlar, tüketicilerin en uygun fiyatlarla sebze bulabileceği yerlerdir” dedi.
‘Kredi Kartı Tercihi Marketleri Öne Çıkarıyor’
Kentte hem üreticilik hem de pazarcılık yapan Cevdet Kara, “Domates pazar tezgahlarında 25 ila 40 lira arasında değişiyor. Ancak 40 liraya sattığımız domatesi müşteriler genellikle taneyle alıyor. Vatandaşlar para taşımadığı için marketlere yöneliyor ve kredi kartıyla ödeme yapıyor. Bu durum, banka faizi ile birlikte domatesin fiyatını artırıyor ama kimse bunun farkında değil. Müşterilere bu durumu anlatmakta zorlanıyoruz. Tezgahta sık sık ‘aracılar kazanıyor, üretici ucuza vermiyor’ gibi söylemleri duyuyoruz. Kim haklı, kim haksız, bu durumu anlamakta zorlanıyorum” ifadelerini kullandı.
