Engelli ve Malulen Emeklilik İmkanları
Sosyal güvenlik mevzuatına göre, bazı sağlık sorunları veya engeli bulunan sigortalılar için erken emeklilik fırsatları sunulmaktadır. Bu imkanlar, genel olarak iki ana kategori altında incelenmektedir: malulen emeklilik ve vergi indirimi ile emeklilik. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan yeni yasa ile, bu konudaki düzenlemelerde önemli değişiklikler yapılması planlanmaktadır.
Vergi İndirimi ile Erken Emeklilik
Engellilik oranı en az %40 olan sigortalılar, vergi indirimi kapsamında erken emeklilik hakkından faydalanabilmektedir. Bu durumda, yaş şartı aranmaksızın sigortalılık süresi ve prim gün sayıları dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda belirlenen sigortalılık süresi 15 ile 20 yıl arasında değişirken, prim gün sayısı ise 3.600 ile 4.400 gün arasında değişiklik göstermektedir. Bu süreler ve prim gün sayıları, sigortalının işe giriş tarihi ve engellilik oranına bağlı olarak belirlenmektedir.
BAĞ-KUR’lu Sigortalılar için Erken Emeklilik
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ-Kur (4/B) sigortalıları da bu erken emeklilik kapsamına alınmıştır. Engellilik oranına göre, erken emeklilik şartları aşağıdaki gibidir:
- Yüzde 60 ve üzeri engellilik oranı: 15 yıl ve 3.960 gün
- Yüzde 50-59 engellilik oranı: 16 yıl ve 4.320 gün
- Yüzde 40-49 engellilik oranı: 18 yıl ve 4.680 gün
Memurlar için Erken Emeklilik Şartları
Kamu sektöründe çalışan memurlar, 1 Ekim 2008 sonrasında engellilik durumlarına göre erken emeklilik hakkından yararlanabilmektedir. 1 Ekim 2008 öncesinde işe başlayan memurlar için en az %40 engellilik raporu ve 5.400 prim gününe sahip olma şartı aranırken, 1 Ekim 2008 sonrasında işe başlayan memurlar için farklı şartlar geçerlidir.
Yeni Yasanın Getirdiği Yenilikler
- 2008 Öncesi ve Sonrası Farkların Kaldırılması: SSK’lı engelliler için, 2008 öncesi sigortalı olanların işlemlerinde vergi indirim belgeleri yerine, çalışma gücü kaybı oranı esas alınacaktır.
- Süreçlerin Kısaltılması: Daha önce maliye sağlık kurulu kararı aranırken, yeni yasayla SGK sağlık kurulu kararı yeterli olacaktır.
- Rapor Değişiklikleri: Sağlık sorunları tek tek değerlendirilmeyecek. Sigortalının yaptığı işle ilgili tamamen çalışma gücü kaybına bakılacak ve %40 engellilik şartı aranacaktır.
Malulen Emeklilik Şartları
Malulen emeklilik için gereken şartlar şunlardır:
- Prim Gün Sayısı: En az 1.800 gün (5 yıl).
- Engellilik Oranı: Çalışma gücünü %60 ve üzerinde kaybeden sigortalılar malulen emeklilik hakkı kazanabilmektedir. Malulen emekli olmak isteyenlerin SGK’ya başvurarak sağlık kurulu raporu alması ve bu raporun SGK sağlık kurulunca onaylanması gerekmektedir.
Malulen Emekliliğe Dahil Olan Rahatsızlıklar
Güncellenen listeye göre malulen emekliliğe dahil edilen rahatsızlıklar şunlardır:
- Kanser
- Epilepsi
- Parkinson
- Beyin tümörü
- Behçet hastalığı
- Organ nakli
- AIDS
- Tüberküloz
- Siroz
- Zeka geriliği
- Şizofreni
- Bipolar bozukluk
- MS hastalığı
- Serebral felç
- Uzuv kaybı
- Demans
- Görme kaybı
Engelli ve Malulen Emeklilik Arasındaki Farklar
- Engellilik Oranı: Engelli emekliliği için en az %40, malulen emeklilik için ise %60 gerekmektedir.
- Engellilik Zamanı: Engelli emekliliğinde, engelliliğin sigorta başlangıcından önce başlamış olması gerekirken, malulen emeklilikte rahatsızlık sigorta sonrası meydana gelmelidir.
- Prim Şartı: Engelli emeklilikte işe giriş tarihine göre yıl ve prim şartı belirlenirken, malulen emeklilik için sadece 1.800 gün yeterli olmaktadır.
- Çalışma Şartı: Engelli emekliler maaşlarını almaya devam ederek çalışabilirken, malulen emekli olanların maaşı çalışmaya başlamaları halinde kesilmektedir.
Yeni yasa tasarısının yürürlüğe girmesiyle birlikte, bu süreçlerin daha hızlı ve kolay bir şekilde işlemesi beklenmektedir.
