Beke Örü
10 Kasım, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün aramızdan ayrılışının 86. yılı. Onu, her alanda olduğu gibi ekonomide de özlemle anıyoruz. Tarihsel süreçte, üreten ve katma değer yaratan bir ekonomi anlayışından, tüketerek büyüyen bir bütçe fazlasının tarihe karıştığı bir Türkiye’ye geçiş yaptık. 1920’li yılların sonunda, dünya ekonomik krizle sarsılırken, Türkiye Cumhuriyeti bütçe fazlası veriyordu. Atatürk döneminde bütçe, 1928 yılında 21 milyon TL, 1929 yılında 11 milyon TL ve 1930 yılında 7 milyon TL fazla verdi. 1931 ve 1933 yıllarında açık veren bütçe, 1932 yılında 2 milyon TL, 1934 yılında 12 milyon TL, 1935 yılında 7 milyon TL, 1936 yılında 5 milyon TL, 1937 yılında 6 milyon TL ve 1938 yılında 15 milyon TL fazla vermeye devam etti. 1923-1938 yılları arasında Türkiye’nin milli geliri yüzde 104.8 artarken, tarım sektörü yüzde 101.3, sanayi sektörü ise yüzde 148.8 oranında büyüme gösterdi.
Sanayinin Gelişimi
Açık 1 Trilyon Lirayı Aştı
Merkezi yönetim bütçe açığı, 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde 1 trilyon 74 milyar 18 milyon TL olarak kaydedildi. Bu süreçte, faiz dışı dengede 161.3 milyar TL’lik bir açık görüldü. 2024 yılı Ocak-Eylül dönemi vergi gelirleri tahsilatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 69.6 oranında artarak 4 trilyon 401 milyar 815 milyon TL’ye ulaştı. Aynı dönemde bütçe giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 81.1 oranında artarak 7 trilyon 158 milyar 637 milyon TL olarak gerçekleşti. Toplam brüt dış borç stoku, 2024’ün ikinci çeyreği itibarıyla 511.9 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bütçe açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranının ise yüzde 6.4 olması bekleniyor.
Bursa Merinos Fabrikası
Üretemiyoruz, Tüketiyoruz
Ocak-Ekim 2024 tarihlerini kapsayan 10 aylık dönemde, dış ticaret açığı 65.6 milyar dolar olarak belirlendi. Geçen yıl ekim ayında yıllık tüketim malı ithalatı 45 milyar 465 milyon dolar iken, bu yıl bu rakam 52 milyar 633 milyon dolara yükseldi. Aylık ortalama tüketim malı ithalatı ise 3 milyar 790 milyon dolardan 4 milyar 380 milyon dolara çıktı. Bu veriler, Türkiye’nin ekonomik büyüme çabalarının üretim yerine tüketime dayandığını açıkça ortaya koyuyor.
Giderler Gelirleri Yine Aşacak
2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi’nde, bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olması öngörülüyor. Bütçenin gelir kalemleri arasında vergi gelirleri ön planda. Vergi gelirlerinin önemli kalemlerinden biri olan ÖTV’deki artışın ise yüzde 46.3 oranında olacağı bekleniyor. Ayrıca, bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının da yüzde 3.1 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
