Hamdi Ulukaya: Başarı ve Gücün Simgesi
Fortune dergisi, dünyanın en güçlü isimlerini belirlerken yalnızca servetlerini göz önünde bulundurmuyor. Aynı zamanda bu kişilerin, dünya üzerindeki etkilerini de değerlendiriyor. Yani, yalnızca zengin değil, aynı zamanda etkili iş insanları da bu listeye dahil ediliyor. Hamdi Ulukaya, işte bu prestijli listeye girmeyi başaran olağanüstü başarıya ulaşmış bir iş insanıdır.
Hamdi Ulukaya, 1972 yılında Erzincan’ın İliç ilçesinde dünyaya geldi. Babası, süt besiciliği yapan bir Doğu insanıydı. İlkokul ve lise yıllarında pek parlak bir öğrenci olmasa da, üniversite giriş sınavında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazanarak yakınlarını şaşırtan bir başarıya imza attı.
Mülkiye’de geçirdiği yıllar, Hamdi Ulukaya’ya büyük bir vizyon kattı. Ankara’nın entelektüel çevrelerine girdi; okul arkadaşlıkları, dünya görüşünü derinleştirdi. Artık hayallerini Türkiye sınırlarının ötesine taşımak istiyordu. Dil Öğrenmek İçin Gittiği ABD’de Fırsat Kolları
1994 yılında dil öğrenmek için ABD’ye gittiğinde, bu fırsatları değerlendirmeye başladı. Bir yandan dil öğreniyor, bir yandan da ne yapabileceğini araştırıyordu. O dönemde, babası ziyarete geldiğinde, kahvaltı masasında ilginç bir sohbet gerçekleşti. Babası, yediği peynirlerden hiçbiri hoşuna gitmedi ve “Burada güzel peynir yok. Bizim Erzincan’da çok daha lezzetlileri var. Oradan getirsen pahalıya mal olur ama sen burada, ABD’de hepsinden daha güzelini üretebilirsin” diyerek ona iş dünyasında yeni bir yön gösterdi.
Takvimler 2002 yılını gösterdiğinde, 21. yüzyıl başlamış ve dünya dijitalleşme ile yeni ufuklara doğru yol alıyordu. Hamdi Ulukaya, ilk olarak küçük bir beyaz peynir fabrikası kurdu. Süt ve süt ürünleri, ailenin mesleğiydi. Ancak beyaz peynir, Amerikalıların mutfağında çok yer tutmuyordu. Ne kadar başarılı peynirler üretsin, satışları istediği gibi gitmiyordu. Hamdi, peynirin yanına başka bir şeyler eklemeliydi ama ne? İşte, aradığı fırsata 2005 yılında, New York’un kuzeyinde kapatılmış eski bir yoğurt fabrikasını alarak kavuştu. Kimsenin yüzüne bakmadığı bu fabrika, Ulukaya’nın başarıya giden yolculuğunun ilk adımıydı.
Mailde Bekleyen Şans Meleği
Hamdi Ulukaya, işlerini yoluna koymaya çalışırken bir akşam vakti maillerini kontrol ediyordu. O sırada, alışık olmadığı bir şekilde spam kutusuna bakmaya karar verdi. Spamda, tam donanımlı eski bir yoğurt fabrikasının satılık ilanı vardı. Yine bir süt ürünü ama Amerikalılara sevdirmesi daha kolay bir şeydi. Ancak, istenilen para onun için çok fazlaydı. O günden sonra, tüm enerjisini finansman bulmaya adadı. Tam beş ay boyunca finansman aradı ve çalmadık kapı bırakmadı. Bu fabrikanın onun için büyük bir fırsat olduğunu biliyor ama kimseyi kendisine para vermeye ikna edemiyordu.
Azim Sonunda Her Şeyi Yener!
Bu beş ayın sonunda, Hamdi Ulukaya sonunda Kraft Foods’un istediği parayı denkleştirdi ve satın alma işlemlerini tamamladı. Niyeti ve hedefi belliydi: ABD’nin en iyi yoğurdunu üretmek. Bunun için çok çalışması ve uzun bir yol kat etmesi gerekiyordu. Tam 18 ay boyunca yani 1.5 yıl boyunca çabaladı. Yoğurduna bir marka ismi bulması gerekiyordu. Doğup büyüdüğü topraklara göndermede bulunmak istiyordu. Çocukluğunda İliç’te bir çoban olarak büyümüştü ve ABD’lilerin kolayca telaffuz edebileceği bir marka ismi aklına geldi: Chobani!
Beş Kişilik Dev Ekiple Koca Fabrikayı Boyadılar
Yanında sadece 5 kişi vardı. Bu beş kişi, bu yola gönül koymuştu. Ekibiyle birlikte ilk olarak kutu kutu boya satın aldı ve fabrikanın duvarlarını boyamaya başladı. Fortune listesine uzanan yolculuk başlamıştı ve hiçbir güç bu yolu durduramayacaktı. Önce, fabrikada daha önce çalışmış ve kapanınca işsiz kalmış olanları geri çağırdı. Çünkü hem üretim bantlarını kullanmayı biliyorlardı hem de fabrikaya karşı vefa duygusu taşıyorlardı. İşler öylesine hızlı gelişti ki, sadece 5 yılda 2 binden fazla çalışanı oldu. Kendi belirlediği basit bir büyüme stratejisi vardı; karmaşık analizlere ve verilere dayanmıyordu. İlk hedefi küçük marketler oldu ve oralara yönelik bir iş modeli benimsedi.
Beğenenler Chobani’yi Övmeye Başladı
Küçük marketlerden alışveriş yapan kenar mahalle sakinleri, yoğurdu çok beğendi ve ürünlerini birbirlerine önermeye başladı. Kulaktan kulağa yayılan bu olumlu yorumlar, Chobani’nin daha geniş kitlelere ulaşmasına yardımcı oldu. Yıl 2009 olduğunda, ABD’nin en büyük süpermarket zincirlerinden ikisi, Wholesale Club ve Costco, Chobani yoğurdunu raflarına koymak istedi. Ancak, raf kiraları, Hamdi Ulukaya’nın finansal gücünü aşıyordu. Bunun yerine, marketlere yoğurtlarının bir kısmını bedavaya verecekti. Böylece, raf kirasını yoğurtla ödemiş olacaktı.
Başlangıçta marketler bu öneriye şüpheyle yaklaştı. Çünkü, yoğurtlar satılmazsa elde kalanları zarar hanesine geçireceklerdi. Hamdi Ulukaya, cesur bir adım atarak marketlere fabrikasını teminat olarak gösterme teklifinde bulundu. Bu, geri çevrilmesi zor bir öneri oldu. Yoğurtlar satıldıkça raf kiraları ödenecek, hem marketler hem de Chobani kazanacaktı. O yıllarda, bir başka parlak fikir daha geliştirdi: Marketlere bedava dondurma gönderdi ve dondurmanın yanında elbette Chobani yoğurdu vardı. Böylece, bu lezzeti deneyenler, beğenirse Chobani’nin müşterisi oluyordu.
Kapanmış Bir Fabrikadan Dünyanın En Büyük Yoğurt Fabrikasına
Hamdi Ulukaya’nın yükselişi baş döndürücü bir hız kazandı. 2012 yılına geldiğinde, Idaho kentindeki Twin Falls’da dünyanın en büyük yoğurt fabrikasını açmayı başardı. O yıl, tam 1 milyar dolardan fazla ciro yaparak, ABD’de en hızlı büyüyen ve en yenilikçi 10 şirket arasına girmeyi başardı. Çalışkanlık, azim, zeka ve yaratıcı fikirlerin birleşimi, Chobani’yi zirveye doğru yönlendirdi. Öyle ki, sadece 5 yıl içinde Fast Company tarafından dünyanın en yenilikçi şirketleri listesine birinci sıradan girdi. Aynı yıl, Fortune dergisinin tüm sektörleri kapsayan ‘Dünyayı Değiştiren Şirketler’ listesine adını yazdırmayı başardı.
Ayrıca, doğup büyüdüğü topraklara olan vefa borcunu ödemek amacıyla Türkiye’deki girişimcilere katkı sağlamak için “Hamdi Ulukaya Girişimi”ni kurdu. 2017 yılında, iş dünyasında sergilediği farklı liderlik modeli ve mülteci krizi konusundaki çalışmalarıyla TIME 100 listesinde dünyanın en etkili 100 kişisinden biri oldu. Ve 2024’ü geride bırakmaya hazırlanırken, dünyanın en güçlü 100 iş insanından biri seçildi. İşte, azim ve çalışkanlıkla yoğrulmuş bu başarı öyküsü, Erzincan İliç’li Hamdi Ulukaya’nın hikayesidir.
