İktidarın Yap-İşlet-Devret Projeleri ve Kur Farkı Faturası
İktidarın, “Milletin cebinden bir tek kuruş çıkmıyor” şeklinde savunduğu yap-işlet-devret projeleri, yalnızca ödenen garantilerle değil, aynı zamanda her yıl artan kur farklarıyla da dikkat çekiyor. Dolar ve Euro’nun yükselişiyle birlikte, bu projeleri üstlenen şirketlere yapılan kur farkı ödemeleri giderek artıyor. Son 10 yılda bu kapsamda toplamda 122.3 milyar TL’lik bir fatura ortaya çıktı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu, “İktidar, milyonlarca emekliyi, asgari ücretliyi ve gençleri görmezden gelirken, birkaç yandaş firmanın kasası dolup taşıyor” şeklinde eleştiride bulundu.
Vergi Ödemeyen Şirketler ve Yüksek Kur Farkları
Sayıştay raporlarına göre, son 10 yılda ödenen toplam kur farkı 122.3 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Geçtiğimiz yıl Hazine garantili dış kredi kullanan kamu kurumları tarafından yapılan ödemelerin toplamı ise 94 milyar 376 milyon TL olarak kaydedilmiş. Bu tutarın 17 milyar 887 milyon TL’sini ise kur farkı oluşturdu. CHP’li Ulaş Karasu, “Şirketlere, gelmeyen yolcu, uçmayan uçak veya hastalanmayan yurttaş için ödeme yapmak bir yana, artan döviz kuru ve dünya genelindeki enflasyondan kaynaklanan ek farklarla birlikte, bu bedel sürekli yükseliyor” açıklamasında bulundu. Karasu, bu kur farklarının, yapılan dolar bazlı sözleşmelerin hükümleri gereği o yıllardaki dolar kuruna göre TL’ye çevrilerek hesaplandığını belirtti. “Bu 10 yıl boyunca Hazine’nin kasasından ödenen kur farkı tutarı aslında çok daha fazla” ifadelerini kullandı. Ayrıca, bu şirketler arasında vergi dahi ödemeyenlerin bulunduğunu vurgulayan Karasu, “Bu parayla yeni havaalanları, yeni köprüler ve binlerce öğrencinin barınabileceği yurtlar inşa edilebilirdi. Bu durum, halkın bütçesinden rant sağlayan şirketlerin kasasına giden bir hortum gibi” dedi.
Yapılabilecek Projeler
Son 10 yıl içinde vatandaşların cebinden çıkan 122.3 milyar TL ile 28 adet Avrasya Tüneli, 25 adet Osmangazi Köprüsü, 17 adet 1915 Çanakkale Köprüsü ve 6 adet Yavuz Sultan Selim Köprüsü inşa edilebilirdi. Ayrıca, Sayıştay’ın 2023 yılı Hazine garantili borç hesapları incelemesinde, borç miktarında devir, garanti verilmesi, ödeme, kur farkı ve düzeltme gibi unsurlarla projelerin yarattığı karadelik gün yüzüne çıkarıldı. 2023 yılında 251 milyar 519 milyon 176 bin 538 TL tutarında kur farkı ödemesi ile Hazine garantilerinin toplam tutarı 348 milyar 317 milyon 726 bin 773 TL’ye ulaştı.
