Sırp Halkının Lityum Madenciliği Protestoları
Binlerce Sırp, ülkenin farklı bölgelerinde İngiliz-Avustralyalı Rio Tinto şirketinin lityum madenciliği projesine karşı düzenledikleri gösterilerde, ellerinde ‘Maden istemiyoruz, dedemizin köyünü istiyoruz’ yazılı pankartlarla bir araya geliyor. Protestocular, projenin çevreye vereceği olumsuz etkiler nedeniyle hükümeti sert bir dille eleştirirken, yetkililer ise bu gösterilerin siyasi amaçlar doğrultusunda düzenlendiğini öne sürüyor. Ülkenin verimli arazilerinden biri olan ve Avrupa’nın en büyük lityum yataklarından biri olarak bilinen Jadar Vadisi, madencilik faaliyetleri aracılığıyla yok edilmek isteniyor.
Protestolara sadece çevre aktivistleri değil, çocuklar, yaşlılar ve gençler de katılıyor. Hepsi ellerinde, Rio Tinto’ya karşı çıkan ve hükümete eleştiriler yönelten pankartlarla sokaklarda. İktidar, bu maden projesinin yaratacağı yıkıma rağmen, ülke ekonomisi için hayati bir öneme sahip olduğunu savunuyor.
‘Yurt Dışından Destek’
Cumhuriyet’e konuşan Sırbistan Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı Uroš Pribicevic, çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu eylemcilerin ‘farklı bir politik amaç’ için yurt dışından destek aldığını iddia etti. Pribicevic, “Bu durumun Sırbistan ve ekonomimiz için büyük bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Protestoların arkasında politik motivasyonlar var. Devlet, bu konuyu kamuoyuyla tartışmaya açmayı planlıyor” şeklinde konuştu.
Devletin, madencilik faaliyetlerinin halk üzerindeki olumsuz etkileri hakkında bir anket düzenleyeceğini belirten Pribicevic, ülkenin ekonomik kalkınmasına vurgu yaptı. Yeşil-Sol Hareket lideri Biljana Djordjevic de daha önce yaptığı açıklamada, “Sırbistan’ın, neredeyse hiç kimsenin satın alamayacağı elektrikli araçlar için lityum sağlamak üzere feda edileceğinden korkuyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Sancak Bölgesi’nde Yeni Tehdit
Türkiye’de ‘Sancak bölgesi’ olarak bilinen Güney Sırbistan’ın Raška Bölgesi’nde bulunan Rogozna Altın ve Temel Metaller Projesi de başka bir çevre kıyımının habercisi olarak öne çıkıyor. Jadar Vadisi’ni korumaya çalışan halkın çabaları sürerken, Avustralya medyası, Avustralyalı şirket Strikland Metals’in Sırbistan’daki Rogozna projesinin satın alınması için 37 milyon dolar ayırdığını bildiriyor.
Referandum Kararı
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, lityum madenciliği konusunda bir referandum yapılacağını duyurdu. Vucic, uzmanlar tarafından yürütülen çevresel tehdit analizinden elde edilen verilere dayanarak, ne tür adımlar atacağına karar vereceğini belirtti.
Cerattepe’deki Durum
Anayasa Mahkemesi (AYM), Artvin-Cerrattepe’deki madencilik faaliyetleri için 2015 yılında verilen “ÇED olumlu” raporuyla ilgili hak ihlali kararı vermişti. Rize İdare Mahkemesi de bu kararı iptal etti. Cerattepe’de halk, madencilik faaliyetlerinin doğa üzerindeki olumsuz etkileri sebebiyle uzun süre protesto gösterileri düzenlemişti.
