Yazan’ın Aile Buluşması Hayali
Yazan, uzun zamandır beklediği aile buluşması için geçen yıl İtalya’ya gitmeyi planlıyordu. Ancak Londra’da okuyan 20 yaşındaki Suriyeli genç, Avrupa ülkelerine seyahat etmek için gerekli olan Schengen vizesi randevusunu almayı başaramadı. “İki ay boyunca sürekli denedim,” diyor BBC’ye. Randevu almak için gece yarısı bile web sitesine girdiğini ekliyor. “Sabaha karşı 04.00’te, 05.00’te denedim ama bir türlü randevu saati bulamadım.” Sonuç olarak, ailesiyle yalnızca görüntülü konuşmakla yetinmek zorunda kaldı. Yazan, randevu bulma konusunda sıkıntı yaşayan binlerce insandan sadece biri. BBC, dünyanın dört bir yanındaki Schengen vizesi başvurularında zorluk çeken kişilerle görüştü.
Para Karşılığında Hızlı Rezervasyon İmkanları
Facebook ve Telegram gruplarında, Quora gibi internet forumlarında randevu bulma konusunda tavsiye veren kişiler mevcut ve bunlar hizmetlerini para karşılığında sunuyorlar. Randevu bulabilmek için karaborsaya yönelmek ve hızlı bir şekilde rezervasyon yapabilmek için yazılım geliştirmek, Schengen Bölgesi’ndeki 29 ülke için vize alma mücadelesinin sıkça gündeme gelen bir parçası haline geldi. TLSContact, Türkiye dahil birçok ülkede Avrupa ülkeleri adına vize başvuru sürecini yöneten ve biyometrik veri sağlayan bir aracıdır.
COVİD-19’un Etkisiyle Bozulan Denge
Covid pandemisinin ardından uluslararası seyahat talebi yeniden artış gösterdi. Avrupa Birliği (AB), 2023 yılında 10 milyon Schengen vizesi temin etti. Bu sayı, 2022 yılında 7,3 milyondu. Birleşmiş Milletler (BM) Turizm Ofisi’ne göre, 2024’ün ilk üç ayında 285 milyon turist uluslararası seyahat gerçekleştirdi ve bu, geçen yılın aynı dönemine göre %20 daha fazla. Schengen vizesi başvuruları, Avrupa hükümetleri adına bazı aracı kurumlar tarafından düzenleniyor. Bu kurumlar, başvuru sahiplerinden gerekli belgeleri ve biyometrik verileri topluyor. TLSContact ve VFS Global isimli iki aracı ajans, internet sitelerindeki randevu aralıklarının temsil ettikleri ülkelerin konsoloslukları tarafından belirlendiğini ve kontrol edildiğini belirtiyor.
AB Komisyonu sözcüsü Christian Wigand, Covid seyahat kısıtlamalarının bazı ülkeleri personel sayısını azaltmaya ve aracı şirketlerle olan sözleşmeleri iptal etmeye zorladığını, bu durumun artan taleple başa çıkma konusunda daha az donanımlı hale getirdiğini söylüyor. AB Komisyonu, randevu bekleme sürelerini azaltmak için, başvuruları işleme koyacak daha fazla personel almak amacıyla yakın zamanda yapılan 10 euro’luk vize ücreti artışı da dahil olmak üzere çeşitli önlemler aldığını belirtti.
Vize Alışverişi ve Zorlukları
Seyahat eden kişilerin vize başvurusunu Schengen bölgesinde gidecekleri ülkeye, birden fazla Schengen ülkesini ziyaret edeceklerse seyahatleri boyunca en uzun süre kalacakları ülkeye yapmaları gerekmektedir. Ancak bazı ülkelerin konsolosluklarına diğerlerine göre daha fazla başvuru olması nedeniyle pek çok kişi, bazıları tarafından “vize alışverişi” olarak tanımlanan bir yöntemi kullanarak vize almak için yüksek maliyetli mesafeler kat ediyor. Hindistan Seyahat Acenteleri Federasyonu Başkan Yardımcısı Anil Kalsi, “İnsanlar hızla vize randevusu alabildiği herhangi bir ülkeyi seçmek zorunda kalıyor,” diyor. Bu durum, AB kurallarına uymak için, esas gitmek istedikleri yerin yanı sıra daha fazla vize randevusu bulunan başka bir ülkeyi de ziyaret ederek daha fazla para harcamalarına neden oluyor. Christian Wigand, bu durumun bekleme sürelerinin artmasına yol açan bir faktör olduğunu ifade etti.
Kara Borsada Yaşanan Sorunlar
Londra’da yaşayan Mısırlı Nirvana, arkadaşının İtalya’daki düğününe katılmak için kara borsada vize randevusuna 100 pound (yaklaşık 130 dolar) ödediğini paylaşıyor. Arkadaşının önerisiyle kullandığı platform, “bot” kullanarak, para karşılığında başkaları adına randevu alabildiğini belirtiyor. “Dostları ve akrabalarının çoğu, vize randevusu alamadıkları için düğünü kaçırdı,” diyor. Bot, insan faaliyetini çok daha yüksek hız ve frekansta taklit eden bir bilgisayar programıdır. Kara borsa acenteleri, bu botları randevular açılır açılmaz toplu rezervasyon yapmak için kullanıyor.
Üç ay boyunca bir konser için Hollanda’ya gitmek üzere Londra’da randevu ayarlamaya çalışan Lübnanlı Sirene, VFS Global sitesinde randevu oluştuğunda kendisine bildirim gönderecek bir botu indirmek için 30 £ ödedi. 26 yaşındaki kadın, bunun kişisel verilerini bir kara borsa acentesiyle paylaşmaktan daha güvenli bir seçenek olacağını umuyordu. Ancak binlerce kişinin bu bildirimleri almak için para ödediğini bilen Sirene, botun da kendisine yardımcı olamayacağını fark etti. Bildirimin ardından her baktığında randevunun çoktan gitmiş olduğunu gördü. “Bu acı verici bir süreçti ve sonunda pes ettim,” diyor. Biletini bir yıldan uzun bir süre önce almış olmasına rağmen artık konseri kaçırmayı kabullendi.
Konsoloslukların Mücadelesi
Konsolosluklar ve vize acenteleri “randevu sahtekarlığıyla” mücadele etmek için teknolojiyi kullanıyor. TLSContact, BBC’ye, kara borsa yatırımcılarının işlerini zorlaştırmak için tek kullanımlık şifreler gibi yöntemler kullandıklarını söyledi. Ayrıca, öngörülebilirliği azaltmak için yeni randevuların “rastgele paylaşılmasını” otomatik hale getirdiklerini belirtiyor. Benzer önlemler, BBC’ye randevu alan robotların “son derece ciddiye” alındığını söyleyen VFS Global tarafından da alınıyor.
Özel Rezervasyon Pencereleri ve İddialar
Ahmet (gerçek adı değil), kara borsada faaliyet göstermediğini ancak bu sürecin nasıl işlediğini bildiğini ifade eden bir seyahat acentesi sahibi. Bazı kara borsacıların ve müşterileri için randevu arayan seyahat acentelerinin, vize aracı kurumlarının çalışanlarıyla yakın ilişkiler kurarak hızlı randevu aldığını iddia ediyor. Bu çalışanların randevuların açıklanacağı kesin saatleri ve tarihleri açıkladığını belirtiyor. “İki taraf arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, seyahat acenteleri veya kara borsa satıcıları, beklenen randevu açıklanma süresinden kısa bir süre önce özel bir pencereden yararlanabilir,” diyor.
Vize randevusu ile ilgili kara borsa hakkında bilgi sahibi olan farklı kaynaklardan benzer iddialar duyduktan sonra BBC, yorum almak üzere hükümetler adına hareket eden vize aracı kurumlarıyla temasa geçti. TLSContact, iddiaların yanlış olduğunu ve “muhtemelen kendilerine güvenilirlik yaratmaya çalışan kara borsacılardan kaynaklandığını” belirtti: “Randevu masalarımıza, kurumumuzdaki çok sınırlı sayıdaki üst düzey çalışanımız erişebilmektedir. Hareketleri, IT sistemlerimiz ve temsil ettiğimiz resmi vize birimleri tarafından yakından takip ediliyor.” VFS Global Orta Doğu ve Kuzey Afrika Başkanı Ariprasad Viswanathan, BBC’ye şirketin “bu tür bir suistimal hakkında hiçbir bilgisi olmadığını ancak konuyu araştıracağını” söyledi. VFS, “özel rezervasyon pencerelerinin” olmadığını ve “randevu aralıklarının herkese aynı anda açıldığını” vurguladı. AB Komisyonu’nun vize operasyonlarını izleme rolü bulunsa da, Wigand, aracı kurumların sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini ve AB kurallarına ve vize kanunu hükümlerine uymasını sağlamanın AB üye devletlerinin sorumluluğunda olduğunu belirtti.
