Hayat Tahrir el-Şam’ın Yeni Dönemi
Ahmet el-Şaraa (eski adıyla Muhammed el Colani) önderliğindeki Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ), Suriye’de hızlı bir şekilde kontrolü ele geçirerek hükümet binalarına yerleşti ve geçici bir yönetim oluşturdu. Şaraa, Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından yaptığı açıklamalarda, “Azınlık grupları koruyacağız, inançlarına saygı göstereceğiz” ifadelerini kullandı. Ancak, HTŞ’nin İdlib’den getirdiği yöneticilerle hükümeti şekillendirmesi, süreçteki kapsayıcılık konusunda ciddi endişeler doğurdu. Eski Halep siyasi danışmanı Zekeriya Malahifji, “Suriye toplumu çok çeşitli. Bu durum kaygı verici bir gelişme” değerlendirmesini yaptı.
İslami Serbest Piyasa Modeli Üzerine Tartışmalar
Ahmed Şaraa’nın Sky News ile yaptığı söyleşide, İsrail ile savaşa girmek istemediklerini ve Batı’nın korkmasına gerek olmadığını vurguladı. Şaraa, “Halk savaştan yoruldu, tükendi. Ülke yeni bir savaşa hazır değil ve bu durumu değiştirmek istemiyoruz” dedi. Geçici Ekonomi Bakanı Basil Abdülaziz başkanlığındaki geçici hükümet heyetiyle yaptığı görüşmenin ardından konuşan Şam Ticaret Odaları Başkanı Basil Hamwi, “Rekabete dayalı serbest piyasa sistemi kurulacak” şeklinde bilgi verdi. Hamwi, “Odalara kayıt yaptıran herkes, belirli bir sistem dahilinde istediği malı pazara sokabilecek” sözünü aktardı. Ancak bu malların İslami değerlere uygun bir kısıtlamaya tabi olup olmayacağı hâlâ merak konusu. HTŞ yetkilileri, Şam’daki bürokrasiyi yeniden yapılandırmaya ve maaşları artırmaya öncelik verdiklerini açıkladı. Muhammed Gazal, “Bu devlet çökmüş durumda. İlk hedefimiz temel hizmetleri geri getirmek,” dedi. Fakat Gazal’ın “Bu ülke zengin. Rejim parayı çalıyordu” sözleri, dikkat çeken bir başka unsur oldu.
HTŞ: Terör Örgütü Mü, Hükümet Mi?
Hayat Tahrir el-Şam, ABD ve Türkiye dahil birçok ülke tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılmakta. Yeni başbakan olarak Muhammed el-Beşir’in atanması, anayasa yapım sürecine dair belirsizlikleri artırdı. Şaraa, Teknokratlardan oluşan bir hükümet kuracağını yineledi. Grubunun yaptığı açıklamaya göre mevcut geçici hükümetin Mart 2025’e kadar görevde kalması bekleniyor. Pentagon, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ABD’nin isyancı liderin potansiyel kimyasal silah alanlarının güvenliğini sağlama konusundaki yorumlarını memnuniyetle karşıladığını, ancak ne tür adımlar atılacağını görmek için bekleyeceklerini belirtti. HTŞ’nin yönetimdeki baskın rolü, otoriter bir yapının ortaya çıkabileceği endişesini doğuruyor. Carnegie Orta Doğu Merkezi’nden Yezid Sayigh, “HTŞ’nin bu süreci kontrol altına alma çabası, risk taşıyor. Ancak Suriye’nin çeşitliliği, tek bir grubun hakimiyetini zorlaştırır” dedi.
Güvenlik Problemleri ve Toplumun Tepkisi
Her ne kadar HTŞ, liberal ve demokratik bir çizgiyi savunuyormuş gibi görünse de, Şaraa’nın bazı açıklamaları dikkat çekiyor. Şaraa, daha önce Suriye’nin Taliban yönetimindeki Afganistan gibi olmasını istediğini ifade etmişti. Şeriatın hüküm sürdüğü Afganistan’da, kızların okula gitmesi yasaklandı. Sosyal medyada bazı Suriye vatandaşları, HTŞ milislerinin kendilerini “kıyafetleri ve davranışları” konusunda uyarmaya başladıklarını dile getiriyor. Bu yorumlar henüz teyit edilmemiş olsa da, HTŞ militanlarının teslim olan Suriye Rejimi askerlerini infaz ettiği görüntüler, daha büyük soruların gündeme gelmesine neden oldu.
Güvenlik Güçlerinin Yetersizliği ve Dış Baskılar
Polisler ve yöneticilerin İdlib’den Şam’a taşınmasıyla birlikte, şehirde güvenlik güçlerinin yetersiz olduğu bildirildi. HTŞ, diğer silahlı gruplarla olası çatışmaları önlemek için çaba sarf ettiğini belirtti. Ancak sınır bölgelerinde silahlı grupların varlığı, istikrarı tehdit etmeye devam ediyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçiş sürecinin “kapsayıcı ve mezhepçi olmayan bir yönetim” ile sonuçlanması gerektiğini vurguladı. Blinken, HTŞ’nin liderlik iddialarını sınırlı tutması gerektiğinin altını çizdi. ABD, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararını geçiş sürecinde rehber olarak görmekte.
