Gershkovich’in Duruşması ve Olası Esir Takası
32 yaşındaki Wall Street Journal muhabiri Amerikalı Gershkovich, geçtiğimiz ay Yekaterinburg kentinde casusluk suçlamasıyla yargılanmaya başlamıştı. Casusluk davalarının genellikle uzun sürdüğü bilinse de, bu dava alışılmadık bir hızla ilerleyerek sadece üçüncü duruşmasında karara bağlandı.
Esir Takası Spekülasyonları
Bu hızlı gelişme, uzun zamandır tartışılan ABD-Rusya tutuklu takası anlaşmaları hakkında spekülasyonları yeniden alevlendirdi. Kremlin, Cuma günü Reuters’a bir takas olasılığını sorduğunda, yorum yapmayı reddetti. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, “Sorunuzu cevapsız bırakıyorum” şeklinde yanıt verdi.
Rus savcılar, Gershkovich’in ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın talimatıyla Moskova’nın Ukrayna’daki savaşı için tank üreten bir şirkete dair bilgi topladığını iddia etse de, Gershkovich ve işvereni bu suçlamaları reddetti. FSB güvenlik servisinin memurları, Gershkovich’i 29 Mart 2023 tarihinde Moskova’nın 1400 km doğusundaki Yekaterinburg’da bir et lokantasında tutukladı ve o zamandan beri Moskova’daki Lefortovo cezaevinde tutuluyor.
Mahkeme Süreci ve İddialar
Cuma günü erken saatlerde davaya bakan mahkeme, savcıların casusluk suçlamasıyla 18 yıl hapis cezası talep etmesinin ardından beklenmedik bir şekilde kararını birkaç saat içinde açıklayacağını bildirdi.
Gershkovich, hem kendi gazetesi hem de ABD hükümeti yöneltilen suçlamaları kesin bir dille reddetti. Gazetecinin, sadece Dışişleri Bakanlığı tarafından Rusya’da çalışmak üzere akredite edilmiş bir muhabir olarak görev yaptığını vurguladı. Wall Street Journal, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Rusya utanç verici düzmece davasını düzenlerken bile, Evan’ın derhal serbest bırakılması için elimizden gelen her şeyi yapmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.
ABD Büyükelçiliği, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Rus yetkililerin iddiaları ne olursa olsun, Evan bir gazetecidir. Herhangi bir yasadışı eylemde bulunmamıştır. Rus yetkililer, Evan’ın suç işlediğine dair bir kanıt ya da tutukluluğunun devamını haklı çıkaracak bir gerekçe sunamamıştır” şeklinde belirtmelerde bulundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan Vedant Patel, perşembe günü yaptığı açıklamada, tutuklu takası görüşmeleri hakkında kamuoyuna bilgi vermekten kaçınırken, Washington’un Gershkovich ve hapisteki diğer bir Amerikalı eski asker Paul Whelan’ın bir an önce serbest bırakılması için çaba sarf ettiğini ifade etti. Kremlin, davanın ve duruşmanın mahkemenin yetkisinde olduğunu belirtti. Ayrıca, Kremlin geçmişte Gershkovich’in casusluk yaparken “suçüstü” yakalandığını vurguladı.
ABD-Rusya Esir Takası Geçmişi
ABD yetkilileri, defalarca Rusya’yı Gershkovich ve Whelan’ı potansiyel bir esir değişimi için pazarlık kozu olarak kullanmakla suçladı. Washington, her iki kişinin de haksız yere alıkonulduğunu düşünmekte ve onları ülkelerine geri getirmek için kararlılıkla çalıştıklarını dile getirmektedir.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın Gershkovich’i de içeren bir esir değişimine açık olduğunu ve ABD ile temasların sürdüğünü, ancak bu süreçlerin gizli kalması gerektiğini belirtti. Rus birliklerinin 2022’de Ukrayna’ya girmesi sonrasında Moskova ve Washington sadece bir kez yüksek profilli bir esir takası gerçekleştirdi: Rusya, esrar kaçakçılığından tutuklu bulunan basketbol yıldızı Brittney Griner‘i, ABD’de terörle bağlantılı suçlardan hapiste bulunan silah tüccarı Viktor Bout karşılığında serbest bıraktı.
