Covid-19’un Çalışma Hayatına Etkileri
Covid-19 salgını, dünya genelinde çalışma hayatını köklü bir şekilde değiştirdi. Birçok kişi uzaktan çalışma modeline geçerken, şirketler evden çalışmanın avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirmeye başladı. Salgının sona ermesiyle birlikte, bazı işverenler çalışanlarını tam zamanlı olarak ofise geri çağırma kararı aldı. Öne çıkan örneklerden biri de Amazon’dur; bu şirket, hibrit çalışma politikasını sona erdirerek çalışanlarının haftada beş gün ofiste bulunmasını zorunlu kıldı.
Avrupa’da Çalışma Alışkanlıkları
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde, çalışanların büyük bir kısmı hala fiziksel olarak işe gidip gelmektedir. Eurostat’a göre, 2021 yılında AB’de istihdam edilen bireylerin yalnızca %13,5’i evden çalışıyordu. 2019 yılında, salgın öncesi toplanan verilere göre, Avrupa ülkeleri arasında işe gidip gelme sürelerinde önemli farklılıklar gözlemlenmektedir. AB’nin 27 üye ülkesi arasında, 15-74 yaş aralığındaki çalışanların ortalama tek yönlü işe gidip gelme süresi 2019 yılında 25 dakika olarak belirlenmiştir.
Letonya, 33 dakika ile en uzun ortalama işe gidip gelme süresine sahipken, onu 29 dakika ile Macaristan ve Lüksemburg izlemektedir. Türkiye ise 23 dakikalık ortalama süresiyle listenin ortasında yer almaktadır. AB üye ülkeleri arasında, 17 ülkenin işe gidip gelme süreleri 24 ila 28 dakika arasında değişkenlik göstermektedir.
İşe Gidip Gelme Süresini Belirleyen Faktörler
İşe gidip gelme süreleri, kentsel yapı ile iş ve konut yerlerinin coğrafi özellikleri gibi faktörlerden etkilenmektedir. Jose Ignacio Gimenez-Nadal ve ekibi, “Avrupalı çalışanların işe gidip gelme sürelerindeki eğilimleri” inceleyerek, bu süre ile çeşitli ülke özellikleri arasındaki ilişkinin karmaşık olduğunu ortaya koymuştur. Araştırmalar, daha iyi karayolu altyapılarının, yüksek işsizlik oranlarının ve kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) daha kısa ortalama işe gidip gelme süreleri ile bağlantılı olduğunu; daha yüksek motorizasyon oranlarının ise daha uzun süreler ile ilişkili olduğunu göstermektedir.
İşe Gidip Gelmeyenlerin Oranı
İstihdam edilen kişilerin %4,3’ünün AB ülkelerindeki ana iş yerlerine gitmek için hiç seyahat etmesine gerek olmadığı gözlemlenmiştir. Slovenya, %11,8 ile en yüksek “sıfır dakika” oranına sahipken, bunu %8 ile Belçika, %7,9 ile İrlanda ve %7,6 ile İngiltere takip etmektedir. Yunanistan ve İtalya’da ise işe gidip gelmeyenlerin oranı %2’nin altında kalmaktadır.
Detaylı bir analiz için işe gidip gelme süreleri, 1-29 dakika, 30-59 dakika ve 60 dakika ve üzeri olarak üç kategoriye ayrılmaktadır. AB’de her 10 kişiden yaklaşık 6’sı (%61,3) işe 30 dakikadan daha kısa sürede gidip gelirken, yaklaşık 4 kişiden biri (%26,3) evinden işine 30 ila 59 dakika arasında seyahat etmektedir. Türkiye’de ise, 1-29 dakika sürede gidenler %60, 30-59 dakikada gidenler %27 ve 60 dakika ile üzeri gidenler ise %8 olarak kaydedilmiştir.
Uzun Süreli İşe Gidiş ve Refah İlişkisi
2019 yılında, dört AB ülkesinde ve İngiltere’de çalışan kişilerin %10’undan fazlası 60 dakika veya daha uzun süre işe gidip gelmektedir. En yüksek oranlar %10,6 ile %13,5 arasında değişen Letonya, İngiltere, İrlanda, Belçika ve Macaristan’da görülmektedir. AB genelinde ise istihdam edilen kişilerin %8,1’i bir saat veya daha uzun süre işe gidip gelmektedir. Güney Avrupa ülkeleri (Yunanistan, Kıbrıs, Portekiz ve İtalya) daha kısa işe gidip gelme sürelerine sahipken, Doğu Avrupa ülkeleri (Letonya, Romanya, Bulgaristan ve Macaristan) daha uzun sürelerle dikkat çekmektedir.
Uzaktan Çalışmanın Yükselişi
Uzaktan çalışma, modern iş hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Indeed Hiring Lab EMEA araştırma müdürü Pawel Adrjan, Euronews’e verdiği demeçte, “Dünya tarihi bir iş dönüşümünden geçiyor,” ifadelerini kullanmıştır. “Verilerimiz, Fransa, Almanya, İspanya ve İngiltere’de uzaktan ve hibrit çalışma için yapılan aramaların tüm zamanların en yüksek seviyelerinde olduğunu gösteriyor,” diye eklemiştir. İşe gidip gelme süresi ve uzaktan çalışma farklı göstergeler olsa da Eurostat, durumun değişmesini beklemektedir.
Tasarruf Edilen Zamanın Yansımaları
Son zamanlarda yapılan bir araştırma, düzenli olarak işe gidip gelenlerin evden çalışması halinde yolda geçirdikleri zamandan tasarruf ettiğini ancak bu “kazanılan zamanın” büyük bir kısmının iş için harcanan zaman olarak işverenlere geri döndüğünü ortaya koymuştur. Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (NBER) tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre, pandemi sırasında evden çalışanlar, tasarruf ettikleri zamanın ortalama %40’ını birincil ve ikincil işlere, %34’ünü eğlenceye (24 dakika) ve %11’ini bakım vermeye (8 dakika) harcamaktadır.
İşe Gidip Gelme Süresinin Refah Üzerindeki Etkisi
Toon Zijlstra ve Ann Verhetsel, 35 Avrupa ülkesinde yaptıkları “işe gidip gelenlerin yükü” analizi sonucunda, işe gidip gelme süresinin uzaması ile refah düzeyinin düşmesi arasında belirgin bir ilişki bulmuşlardır. Araştırmaları, işe gidip gelme süreleri daha uzun olan bireylerin daha düşük refah düzeyleri bildirme eğiliminde olduğunu göstermektedir. Avrupa başkentleri ve şehirleri arasında toplu taşıma memnuniyet düzeyleri önemli ölçüde farklılık göstermektedir.
İşe Gidip Gelme Süresinin Önemi
Eurostat’a göre, olağan işe gidip gelme süresi, aşırı koşullar veya olağandışı trafik durumu hariç, normal hava koşullarında en sık kullanılan ulaşım şekli olarak tanımlanmaktadır. Eğer iki ulaşım türü eşit olarak kullanılıyorsa (örneğin yarısı araba, diğer yarısı otobüs), katılımcılar ortalama işe gidip gelme süresini tahmin etmektedir.
