Avrupa Birliği’nden Gagavuzya’ya Yaptırım Kararı
Avrupa Birliği (AB) Konseyi, “Rusya’nın Moldova’yı istikrarsızlaştırmak amacıyla yaptığı doğrudan girişimlere katkı sağlamak için ayrılıkçılık yaptıkları” gerekçesiyle, Ortodoks Hıristiyan Türklerin yaşadığı Gagavuzya Özerk Bölgesi liderlerine yönelik yaptırım kararı aldığını duyurdu. BBC Türkçe’den Yusuf Özkan’ın aktardığına göre, bu yaptırımlar, AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından dün açıklandı.
AB yönetimi, Gagavuzya Özerk Bölgesi Başkanı Evghenia Gutul ile birlikte üç Türk yöneticiyi, “Moldova Cumhuriyeti’ni istikrarsızlaştıran eylemlerden” sorumlu tutuyor. Gagavuzya Başkanı Evghenia Gutul, “Moldova’da ayrılıkçılığı teşvik etmek, anayasal düzeni yıkmaya çalışmak ve bağımsızlığı tehdit etmekle” suçlanıyor. Ayrıca, yaptırım listesine dahil edilen diğer üç Türk yönetici ise farklı görevlerde bulunan Mihail Vlah, Iurii Cuzneţov ve İlya Uzun’dur.
SEYAHAT YASAĞI VE MAL VARLIKLARININ DONDURULMASI
AB’nin yaptırım listesinde, Gagavuzya’daki Türk liderlerin yanı sıra, Rusya’nın çıkarlarını yurt dışında, özellikle de Moldova’da desteklemeyi amaçlayan Rusya merkezli bir sivil toplum örgütü olan Evrazia örgütü ile bu örgütün kurucusu Nelli Parutenco da yer alıyor. Evghenia Gutul ile yaptırım uygulanan diğer kişilere, AB ülkelerine seyahat yasağı getirildi. Ayrıca, listedeki kişi ve kuruluşların AB içindeki mal varlıkları dondurulacak ve bu kişilere doğrudan ya da dolaylı olarak ekonomik kaynak sağlanması yasaklanacak.
AB yönetimi, 25 Haziran’da Ukrayna ile birlikte resmen tam üyelik müzakerelerine başladığı Moldova’nın egemenliği, güvenliği ve istikrarını tehdit eden eylemler gerekçesiyle geçen yıl Nisan ayında 16 kişi ve iki kuruluşa yönelik yaptırım kararı almıştı. AB’ye göre, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Moldova’yı istikrarsızlaştırma çabaları önemli ölçüde artmış durumda. Bu durum, AB yönetimine göre, dış sınırların istikrar ve güvenliği açısından doğrudan bir tehdit oluşturuyor.
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Rusya’nın Moldova gibi egemen bir ülkeye ve demokratik yaşamına karşı istikrarsızlaştırma girişimlerinin doğrudan bir tehdit oluşturduğunu vurguladı. Borrell, “AB, Moldova halkının meşru isteklerine tüm desteğini sağlamaya devam edecek. Bugünkü yaptırımlar, Moldova’nın dayanıklılığına bir başka katkıdır” şeklinde konuştu.
GAGAVUZLAR KİMDİR?
Moldova toprakları içinde yer alan Gagavuzya, yaklaşık 150 bin nüfusa sahip bir özerk cumhuriyet olarak bilinir. Moldova’nın diğer bölgelerinde ve Rusya’da yaşayanlarla birlikte toplam Gagavuz nüfusunun 250 binden fazla olduğu tahmin edilmektedir. Gagavuzlar, Türkiye Türkçesine oldukça yakın bir dil konuşmakta olup, hem Rusya hem de Türkiye ile yakın ilişkiler geliştirmişlerdir. Kökeni Oğuz Türklerine dayandığı düşünülen bu toplum, Ortodoks Hıristiyan inancına sahiptir. Gagavuz kelimesinin “Gök-Oğuz”dan türediği sanılmaktadır.
Evghenia Gutul’un başkanlığını yürüttüğü özerk yönetimin merkezi Komrat’tır. Tarihsel kaynaklara göre, 11. yüzyılda Balkanlar’a yerleşen Gagavuzların büyük bir kısmı, 1812 yılında Beserabya’nın Ruslar tarafından ilhak edilmesi üzerine Bucak bölgesine göç etmiştir. Gagavuzlar, 1856-1878 yılları arasında Moldova-Rumen idaresinde kalmıştır. Sovyetler Birliği, 2. Dünya Savaşı’nın başında Gagavuz memleketini Moldova ve Ukrayna cumhuriyetleri arasında bölüştürmüştür. Sovyetler dağıldıktan sonra Moldova bağımsızlığını ilan etmiş ve ülkedeki milliyetçilik akımları yükselişe geçmiştir. Bu durum, Gagavuzların özerklik taleplerini daha yüksek sesle dile getirmelerine yol açmıştır. 1994’te gerçekleştirilen referandumun ardından kabul edilen yasayla Moldova içindeki dört enklav, özerk Gagavuz bölgesi olarak ilan edilmiştir. Bu yasaya göre, eğer Moldovalılar Romanya ile birleşirse, Gagavuzlar bağımsızlıklarını ilan etme hakkına sahip olacaklardır.
