Titanik Enkazından Eşya Kurtarma Hakkı İptal Edildi
RMS Titanik’in enkazından geriye kalan eşyaların ve eserlerin kurtarılması hakkına sahip olan tek şirket, ABD Hükümeti’nin hukuki itirazı üzerine batık gemiden eser kurtarma planlarını şimdilik iptal etti. Titanik, 1912 yılında yaşanan trajik facianın ardından denizlerin derinliklerinde kaybolmuş bir efsane. Ancak, bu tarihi geminin kalıntıları uluslararası sularda yer alıyor ve bu durum, çeşitli yasalarla korunmasını sağlıyor.
ABD sularında batan askeri gemiler gibi birçok gemi enkazı, kaşifler, turistler ve ganimet kurtarmaya çalışan kişiler için yasaklı bölgeler olarak kabul ediliyor. Ancak Titanik, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) sözleşmesi ve enkazı korumayı ve yağmayı önlemeyi amaçlayan daha sonraki bir ABD-İngiltere anlaşması tarafından korunuyor. Bu koruma, insanların Titanik’i ziyaret etmesini engellemiyor; gerekli kaynaklara sahip olanlar, batığı ziyaret etmek ve gövdesine girmek için izin alabiliyorlar.
Şu anda sadece RMS Titanic, Inc. (RMST) adlı bir şirket, 1994’te Norfolk, Virginia’daki ABD Bölge Mahkemesi’nin verdiği kurtarma hakları sayesinde yasal olarak enkazdan eşya kurtarma iznine sahip. Ancak 2023’te ABD Hükümeti, RMST’nin enkazdan eşya kurtarmayı amaçlayan seferlerini durdurmaya çalıştı. ABD Kongresi’nin 2017’de yürürlüğe koyduğu ABD-İngiltere anlaşması uyarınca, “hiç kimse, Ticaret Bakanı tarafından Batık Gemi RMS Titanik ile İlgili Anlaşma hükümleri uyarınca yetkilendirilmediği sürece, RMS Titanik’in enkazını veya enkaz alanını fiziksel olarak değiştirecek veya rahatsız edecek herhangi bir araştırma, keşif, kurtarma veya başka bir faaliyette bulunamaz.”
RMST, yardım çağrıları yapmak için kullanılacak olan bir Marconi telsiz telgrafını gemi enkazından kurtarmayı planlıyordu. Ancak bu durum, hükümeti yasal bir itirazda bulunmaya yöneltti. Seyahat COVID-19 salgını nedeniyle ertelendi. New York Times’ın bildirdiğine göre, şirket, Haziran 2023’te bir kez daha mahkemeye telgrafı ve diğer eserleri kurtarmayı, ayrıca geminin içini uzaktan kumandalı araçlar kullanarak fotoğraflamayı planladıklarını bildirdi. AP News’in haberine göre hükümet, enkazın (olasılıkla sahada bulunan herhangi bir insan kalıntısı dahil) bu seyahat nedeniyle bozulabileceğinden endişeleniyordu.
RMST, Titanik’e sabitlenmemiş, sadece serbest duran eşyaları almayı ve yalnızca “bozulma nedeniyle, mevcut yapıya müdahale etmeden, uzaktan kumandalı bir aracın gövdeye nüfuz etmesine yetecek kadar boşluklar oluşan” yerlere girmeyi planladığını bildirdi. RMST’nin avukatı Brian A. Wainger, 2023’te New York Times tarafından yayınlanan bir açıklamada, “Şirket, enkaz sahasında kurtarma faaliyetleri yürütme hakkını elinde tuttuğuna inanıyor” dedi ve bu hakkın, enkaz sahası üzerinde yargı yetkisine sahip olan ABD Bölge Mahkemesi dışında herhangi bir üçüncü taraftan onay almadan veya talep etmeden uygulanabileceğini belirtti.
Fakat 2023 yılında şirket, su altı araştırmaları direktörü Paul-Henri Nargeolet’in Haziran 2023’te yaşanan Titan faciasında hayatını kaybetmesinin ardından, enkazın içini ve dışını görüntüleme ve içinden eser çıkarma planlarını iptal etti. Nargeolet, bu keşif gezisini yürüten şirket olan RMST’den bağımsız bir şirket olan OceanGate’e uzmanlık sağlıyordu.
Şirket, AP News tarafından görülen bir mahkeme dosyasında, “PH Nargeolet ve ailesine ve yakın zamanda olay yerinde hayatını kaybeden diğer dört kişiye ve ailelerine duyduğumuz saygıdan dolayı, şirket şu anda eser kurtarmanın uygun olmayacağına karar verdi” dedi. Associated Press’e göre RMST, Aralık ayında mahkemeye 2025 yılında enkaza herhangi bir keşif gezisi düzenlemeyeceğini ve “gelecekte kurtarma operasyonları yürütmenin stratejik, yasal ve mali etkilerini titizlikle değerlendireceğini” belirtti.
Planların durdurulmasına yanıt olarak, ABD Hükümeti Cuma günü şirkete karşı açtığı yasal itirazı geri çekti. Hukuki mücadele şimdilik sona ermiş olsa da, şirketin kurtarma operasyonları için başka planları olup olmayacağı belirsizliğini koruyor. ABD Hükümeti’nin dosyada, “Gelecekteki koşullar gerektirirse, ABD o sırada mevcut olan gerçeklere dayanarak yeni bir müdahale talebinde bulunacak” yazdığı bildiriliyor.