Antik Roma’nın Strateji Oyunları: Hadrianopolis’te Keşif
Yaklaşık 1.600 yıl önce, Roma İmparatorluğu’nun görkemli dönemlerinden birine tanıklık eden Hadrianopolis, bugün Karabük’ün Eskipazar ilçesinde yer alıyor. Bu antik şehir, ünlü imparator Hadrian’ın adını taşırken, Roma askerlerinin boş zamanlarını eğlenceli bir şekilde değerlendirdikleri strateji oyunlarına ev sahipliği yapıyordu. Arkeologlar, bu tarihî alanda, Roma lejyonerlerinin oyun oynamak için kullandıkları taşlardan ikisinin keşfini duyurdular ve bu oyunların, günümüzde bile keyifle oynanan birçok oyuna oldukça benzer olduğunu ifade ediyorlar.
Kazı başkanı olan Doç. Dr. Ersin Çelikbaş, yaptığı açıklamada, mercimek şeklinde ve disk formatında kemik objeler bulduklarını belirtti. Bu objelerden birinin üzerinde dört kollu bir sembol, diğerinin üzerinde ise sekiz kollu bir işaret yer alıyor. Antik eserler, MS 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu’nun Orta Doğu’daki gücünü artırdığı dönemde, Hadrian onuruna adlandırılan Türkiye’deki Hadrianopolis arkeolojik alanında keşfedildi. Şehirde ortaya çıkarılan etkileyici yapılar arasında, Roma ordusunun ünlü hükümdarın altın çağında burada önemli bir varlık gösterdiğini kanıtlayan bir askeri kale de bulunuyor.
Çelikbaş, bu keşiflerle ilgili olarak şunları ifade etti: “Bu oyunların oynanma yöntemlerine ve içeriğine baktığımızda, askeri stratejiye dayalı olduklarını görmekteyiz. Ele geçen objeler, milattan sonra 5. yüzyıla ait. Bu dönem bizim için oldukça önemli. Çünkü daha önceki çalışmalarımızda Hadrianopolis’te milattan sonra 2. yüzyılda bir askeri karargâhın varlığını tespit etmiştik. Ortaya çıkan bu küçük buluntular, askeri varlığın uzun yıllar boyunca Hadrianopolis’te sürdüğünü göstermektedir. Tek bir obje ile bu durumu kanıtlamak mümkün değil; ancak çeşitli askeri karargâhların olduğunu gösteren objelerin varlığı, bu askeri birliğin, hatta süvari birliklerinin de var olduğunu ortaya koymaktadır. Bu birliğin yaklaşık 200 veya 300 yıl boyunca varlığını sürdürdüğünü söyleyebiliriz.”
Çelikbaş, bu iddianın, bulunan örneklerin “askeri stratejiye dayalı oyunlar” için kullanılmış gibi görünmesiyle desteklendiğini, bu nedenle muhtemelen oyunu oynayan kişilerin askeri bir geçmişe sahip olduğunu belirtti. Daha spesifik olarak, taşların, oyuncuların rakiplerinin taşlarını çevreleyip ele geçirmeye çalıştığı Ludus Latrunculi veya tavlaya benzeyen Doudecim Scripta adlı oyunları oynamak için kullanıldığını ifade etti. Bu tür oyunların antik dünyada oldukça popüler olduğu biliniyor; Romalı askerler, boş zamanlarının çoğunu, günümüzün en yaygın oyunlarının öncüllerini oynayarak geçiriyorlardı. Örneğin, Judaea’da görevli askerlerin Alquerque adlı bir oyun oynadıklarına dair kanıtlar mevcut ve bu oyun daha sonra dama oyununa dönüşmüştür. Çelikbaş, “İsimleri antik çağlardan günümüze değişse de aslında bu oyunların tamamının askeri stratejiye dayalı olduğunu söyleyebiliriz.” dedi.