Anemi Nedir?
Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla kansızlık, toplumda sıkça rastlanan sağlık sorunlarından biridir. Vücuttaki sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin azalması, organlara yeterli oksijen taşınamamasıyla sonuçlanır. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobin, erkeklerde 13 gramın, kadınlarda ise 11 gramın altında olduğunda anemi durumu söz konusu olur. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu yaygın hastalığı derinlemesine ele alarak, önemli uyarılarda ve önerilerde bulunmuştur. İşte dikkat edilmesi gereken noktalar:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
Birçok Sebebi Bulunuyor
Aneminin birçok nedeni vardır. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu ve midedeki varisler, bağırsak polipleri, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler ve aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlar anemiye yol açabilir. Ayrıca, demir açısından yetersiz beslenme de kansızlık nedenleri arasında yer alır. Mide ameliyatları sonucunda midenin bir kısmının veya tamamının çıkarılması ve ince bağırsak hastalıkları da demir eksikliğine sebep olabilir.
Kadınlarda adet kanamalarına bağlı demir eksikliği sık görülürken, erkeklerde ortaya çıkan demir eksikliği anemisi mutlaka dikkate alınması gereken ciddi bir durumdur.
Anemi Nasıl Anlaşılır?
Anemi belirtileri arasında halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma, çarpıntı, üşüme (el ve ayaklarda soğukluk), baş dönmesi, fenalık hissi, regl düzensizlikleri, cinsel fonksiyon bozukluğu, baş ağrısı, kaslarda güçsüzlük, kulaklarda çınlama, kol ve bacaklarda uyuşma-iğnelenme, iştahsızlık, bulantı, yutma güçlüğü, dilde yanma ve tat alamama, göğüs ağrısı ve eforla gelen nefes darlığı gibi bulgular yer alır.
Kimlerin Demire Daha Çok İhtiyacı Var?
Özellikle çocuklar, gelişmekte olan ve adet görmeye başlayan kız çocukları, kadınlar, gebeler, sık doğum ve düşük yapanlar, yaşlılar ve aşırı egzersiz yapan bireylerin demir ihtiyacı daha fazladır.
Doğal Demir Kaynakları
Demir ihtiyacını karşılamak için tüketilmesi önerilen doğal kaynaklar şunlardır:
- Kırmızı et
- Sakatat
- Yumurta sarısı
- Baklagiller (nohut, mercimek, fasulye)
- Kuruyemişler (fındık, ceviz, badem)
- Kabak çekirdeği
- Taze bezelye
- Börülce
- Yeşil biber
- Maydanoz, nane, roka, ıspanak, pazı, brokoli, dereotu
- Tahin, pekmez
- Kuru meyveler (kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, kuru kayısı, hurma)
Çayın limonla birlikte içilmesi, demir emilimini kolaylaştırır. Muz, portakal, kavun, çilek gibi meyveler de demir emilimini artırır. İşlenmemiş tahıllar, beyaz pirinç ve beyaz un gibi işlenmiş gıdalara göre daha fazla demir içerir. Özellikle brokoli ve lahana gibi sebzelerin hayvansal gıdalarla birlikte tüketilmesi son derece faydalıdır. Ancak, yeşil çay, siyah çay, kahve ve süt gibi içecekler demir emilimini azaltabilir; bu nedenle bu tür gıdalar demir takviyeleri veya demir açısından zengin gıdalarla birlikte tüketilmemelidir.
Teşhis ve Tedavi
Aneminin teşhisi oldukça kolaydır. Tam kan sayımı, tanı koymak için yeterli olup, hemoglobin değerine bakılarak anemi durumu belirlenir. Hastalığın tedavisi ise temel nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Kansızlığın Uzun Süreli Etkileri
Kansızlığın uzun sürmesi durumunda kalp büyümesi gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir ve bu da kalp yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca, akciğerler zorlandığı için nefes darlığı meydana gelebilir. Dokulara yeterli oksijen gitmediğinde, beyin gibi iç organlar da olumsuz etkilenir.
Nedenlerin Araştırılması Önemli
Kansızlığın sonuçlarının yanı sıra nedenlerinin de incelenmesi gerekir. Çünkü kansızlık, kanser, romatizma, diyabet ve böbrek yetmezliği gibi birçok önemli hastalığın habercisi olabilir. Anemi tanısı, kanda hemoglobin miktarı, hematokrit değeri ve eritrosit sayılarına bakılarak konur.
Fazla Demir Zararlı Olabilir
Ayrıca, vücuda aşırı demir alımı, karaciğer yağlanması, diyabet, kalın bağırsak kanseri ve erken yaşlanmaya neden olabilir. Bu nedenle, gerekmedikçe demir preparatlarının kullanılmaması önerilir.
Yaşla Birlikte Risk Artıyor
Yaş ilerledikçe kansızlık riski artar. ABD’de yapılan çalışmalara göre, 65 yaş üzerindeki erkeklerde anemi oranı yüzde 11, kadınlarda ise yüzde 10’dur. İleri yaşlarda görülen anemi, kalp hastalıkları ve osteoporoz (kemik erimesi) riskini artırabilir ve bu durum erken ölümlere yol açabilir.