Rusya’nın Avrupa’ya Doğalgaz Geçişinde Tarihi Dönüm Noktası
Rusya’nın Avrupa’ya giden en eski doğalgaz rotasının kapatılması, 2014 yılında Kırım’ın ilhakıyla başlayan ve on yıllar süren gerilimlerin son bulmasına neden oldu. Ukrayna, bu anlaşmazlıkların bir sonucu olarak, bir yıl sonra Rus gazı alımını tamamen durdurdu. Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko, bu durumu değerlendirirken, “Rus gazının geçişini durdurduk. Bu, tarihi bir olaydır. Rusya, önemli pazarlarını kaybediyor ve büyük mali kayıplar yaşayacak. Avrupa, Rus gazından vazgeçme kararı aldı,” şeklinde açıklamada bulundu.
Şubat 2022’de patlak veren savaş, gaz akışının durdurulmasını kaçınılmaz hale getirmişti. Ukrayna, askeri çatışmalar nedeniyle geçerli olan anlaşmayı uzatmayacağını açıkça belirtti. Sektörden elde edilen bilgilere göre, Gazprom, geçtiğimiz yıl Rusya’nın Avrupa’ya boru hattıyla gerçekleştirdiği toplam doğalgaz ihracatının neredeyse yarısını oluşturan Ukrayna üzerinden gaz geçişinin olmayacağını öngörmüştü.
Öte yandan, Rusya hâlâ Karadeniz altında uzanan TurkStream boru hattı üzerinden gaz ihraç etmeye devam ediyor. Bu boru hattının iki ayrı hattı bulunuyor; biri Türkiye’nin iç pazarı için, diğeri ise Macaristan ve Sırbistan gibi Orta Avrupa ülkelerine tedarik sağlıyor.
Avrupa Birliği, 2022 yılında Ukrayna’da yaşanan askeri çatışmanın etkisiyle Rus enerji kaynaklarına olan bağımlılığını azaltmaya yönelik alternatif kaynaklar arayışını hızlandırdı. Ukrayna üzerinden Rus gazı alan Slovakya ve Avusturya gibi ülkeler de, alternatif tedarik yolları oluşturma çabalarına girişti.
Bir zamanlar Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Moldova, bu durumdan en çok etkilenen ülkeler arasında yer alıyor. Moldova, gaz kullanımını üçte bir oranında azaltmak için acil önlemler alması gerektiğini ifade ediyor.
AVRUPA’DAN RESMİ AÇIKLAMA BEKLENİYOR
Çarşamba günü erken saatlerde Avrupa’dan henüz bir resmi açıklama gelmedi. Rusya ile Ukrayna arasında imzalanan beş yıllık doğalgaz transit anlaşması 1 Ocak’ta sona erdi. Gazprom, Telegram uygulaması üzerinden yaptığı duyuruda, “Ukrayna tarafının bu anlaşmaların yenilenmesini tekrar tekrar ve açıkça reddetmesi nedeniyle, Gazprom 1 Ocak 2025 itibarıyla Ukrayna topraklarından transit gaz tedarik etme konusunda teknik ve hukuki bir olanağından mahrum kalmıştır,” açıklamasında bulundu. Ayrıca, “Moskova saatiyle 08:00’den (GMT 05:00) itibaren Rus gazının Ukrayna toprakları üzerinden taşınması için herhangi bir tedarik işlemi yapılmayacaktır,” ifadesi yer aldı.
Ukrayna Enerji Bakanlığı da, Rus gazının Ukrayna üzerinden taşınmasının “ulusal güvenlik çıkarları nedeniyle durdurulduğunu” belirtti. Bu durum, Ukrayna’nın Rusya’dan yılda yaklaşık 800 milyon dolar transit ücreti kaybetmesine yol açarken, Gazprom’un gaz satışlarındaki kaybın ise yaklaşık 5 milyar dolar olması bekleniyor.