Yılın İlk Beş Ayında Tavuk Üretiminde Kayda Değer Artış
2024 yılının ilk beş ayında Türkiye genelinde tavuk kesimleri ve tavuk eti üretimi önemli oranda artış gösterdi. Kesilen tavuk sayısı %11 oranında artarak toplamda 241.782 tona ulaşırken, bu durum sektörün dinamiklerindeki değişimin ve talep artışının göstergesidir. TÜİK tarafından yayınlanan verilere göre, mayıs ayına ilişkin kümes hayvancılığı üretimi, geçen yılın aynı ayına kıyasla %11.7 artışla kayıtlara geçti. Ayrıca, ocak-mayıs döneminde toplamda kesilen tavuk sayısı %11, tavuk eti üretimi ise %14.1 oranında yükseldi. Bu gelişmeler, sektörün büyümesine rağmen, piyasadaki arz ve talep dengesinin karmaşık yapısını ortaya koyuyor.
Piyasa ve İhracat Dinamikleri Üzerine Analiz
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, iç piyasada beyaz ette büyümenin büyük ölçüde ihracat odaklı olduğunu vurguluyor. Geçen yıl mayıs-aralık ayları arasında uygulanan ihracat kısıtlamalarının, sektör üzerinde olumsuz etkiler yarattığını belirten Kaplan, “İhracatta yaşanan küçük yasaklar bile pazarlarımızı kaybetmemize neden oluyor. Güven ortamını sarsmadan, uzun vadeli politikalar geliştirmeliyiz” diyerek, sektörün sürdürülebilirliği adına atılması gereken adımlara dikkat çekiyor. Ayrıca, orman yangınları ve yaz aylarındaki mangal yasaklarının da tüketici davranışları üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ifade ediyor. Bu durum, sektörün sezonluk ve kontrollü olarak büyümesini engelliyor ve arz fazlası ile fiyat istikrarını olumsuz etkiliyor.
Fiyatlar ve İşletmelerin Durumu
İç piyasada piliç fiyatları genel itibarıyla 70 TL civarında seyretse de, kesim alanlarında fiyatlar 50-60 TL seviyelerine kadar gerileyebiliyor. Bu durum, birçok işletmenin kar marjını daraltırken, zarar eden firmaların sayısında artış gözleniyor. Ege İhracatçı Birlikleri Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller Başkanı Bedri Girit ise, ihracatın normal sezonlara göre %30 geride kaldığını belirtiyor. Girit, “İç piyasada tüketim seviyesi umut verici seviyede. Avrupa Birliği ortalaması olan kişi başı 27 kilo tüketim hedefine yaklaşıyoruz; bizde ise bu rakam yaklaşık 25 kilo. Özellikle kırmızı et fiyatlarındaki artış, tüketiciyi beyaz ete yönlendiriyor. Ayrıca, kuş gribi gibi sorunlar geride kalırken, dünya genelinde ihracat yasakları ile ilgili endişelerin yersiz olduğunu düşünüyoruz. Güvenilir tedarikçi olmak ve yerimizi sağlamlaştırmak için politikalarımızı uzun vadeli planlamalıyız” ifadelerini kullanıyor.
Fiyat Denetimleri ve Regülasyonlar
2023 yılı Mayıs ayında, kümes hayvancılığı ürünleri İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesine alınmıştı. Bu adım, spekülatif fiyat hareketleri ve kırmızı et fiyatlarındaki yükselişin tüketim alışkanlıklarına olumsuz yansımasını önlemek amacıyla atıldı. Ayrıca, 1 Mayıs 2024 tarihinden itibaren, tavuk eti ihracatı aylık 10 bin ton, toplamda ise yıl sonuna kadar 80 bin ton ile sınırlandırıldı. Bu düzenlemeler kapsamında, birçok önemli ihracatçı firma, pazar kayıpları ve sürdürülebilirlik endişeleri nedeniyle ciddi zorluklar yaşadı ve toparlanmanın 2026 yılına uzayabileceği öngörülüyor. Aynı zamanda, denetimler sonucunda, fahiş fiyat iddialarına karşı 16 üretici firma hakkında incelemeler gerçekleştirildi ve 8 firmaya idari para cezaları uygulandı. Bu tedbirler, piyasa denetimlerinin ve fiyat istikrarının sağlanması adına önemli adımlar olarak değerlendiriliyor.