Dünya Ekonomisinde Enflasyon ve Resesyon İkilemi
Dünya genelinde enflasyon ve resesyon ikileminin sürdüğü bir dönemde, ABD’nin yakın ticaret ortaklarına uyguladığı tarifelerdeki değişiklikler, ülkelerin ekonomi politikalarının oluşturulmasında öngörülebilirliği azaltmakta ve yatırımcıları temkinli bir duruş sergilemeye yönlendirmektedir. ABD Başkanı Donald Trump, Meksika ve Kanada’dan ithal edilen mallara yönelik yüzde 25 gümrük vergisi uygulamasını içeren 4 Mart tarihli kararnamesinde değişiklik yapmıştır.
Bu düzenleme çerçevesinde, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) ile uyumlu olan mallar, 2 Nisan’a kadar Meksika ve Kanada’ya yönelik tarifelerden muaf tutulmuştur. Ayrıca, USMCA gerekliliklerini karşılayan otomobiller de tarifelerden muaf ürünler arasında yer alırken, Kanada menşeli potasa (çiftçilerin kullandığı gübre) uygulanan gümrük vergisi oranı ise yüzde 10’a düşürülmüştür.
Trump, bu düzenlemeleri imzaladıktan sonra yaptığı açıklamada, alüminyum ve çelik için uygulanacak tarifelerin değişmeyeceğini ve bunların gelecek hafta yürürlüğe gireceğini belirtmiştir. Öte yandan, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ABD’nin Kanada’ya uyguladığı yüzde 25 gümrük vergileri hakkında, “Öngörülebilir gelecekte ABD tarafından başlatılan bir ticaret savaşında olmaya devam edeceğimizi teyit edebilirim.” ifadesini kullanmıştır.
Trump’ın uyguladığı tarifelerin, ABD’deki enflasyonla mücadele çabalarını olumsuz etkileyebileceğine yönelik endişeler devam ederken, bugün açıklanacak tarım dışı istihdam verisi ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın Chicago Üniversitesi’nde düzenlenecek Para Politikası Forumu’nda yapacağı konuşmalar yatırımcıların dikkatini çekmektedir. Analistler, tarım dışı istihdam verisinin, ABD ekonomisi ve tarifelerle ilgili daha fazla bilgi sağlayabileceğini düşünmektedir. Ayrıca, Powell’ın, önceki açıklamalarında politika duruşunu ayarlamada acele etmeyeceklerini belirtmesine rağmen, bugün yapacağı konuşmada Bankanın projeksiyonlarına dair ipuçları aranacağı kaydedilmektedir.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed’in yılın ilk yarısında faiz indirimine gideceğine dair beklentiler öne çıkmaktadır. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, New York Ekonomi Kulübü’nde yaptığı konuşmada Trump yönetiminin finansal düzenlemeleri daha verimli, etkili ve uygun bir şekilde uyarlama amacında olmadığını vurgulamıştır. Bessent, Amerikan halkı için çalışmayan uluslararası ekonomik ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirterek, tarifelerin bu amaçla uygulandığını ifade etmiştir.
- Bessent, sadece ABD’nin ihracatına uygulanan tarifeler değil, aynı zamanda tarife dışı engeller, haksız yasalar, küresel rekabeti ve ücretleri baskılayan hükümet politikaları gibi bir dizi kriter çerçevesinde kötü aktörlerin tespit edildiğini bildirmiştir.
- Bessent, tarifelerin enflasyonist olup olmadığına yönelik soruya, “Eğer bu sadece tek seferlik bir fiyat ayarlamasıysa, tarifelerden daha geçici bir şey yoktur.” şeklinde yanıt vermiştir.
Fed yetkililerinin açıklamaları da dikkatle izlenirken, Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, Fed’in yaz aylarına kadar faiz oranları konusunda sabırlı olması gerektiğini belirtmiştir. Trump’ın politikalarının ekonomiyi nasıl etkileyeceğine dair netlik kazanmasının birkaç ay sürebileceğini ifade eden Bostic, yetkililerin faiz oranlarını en azından ilkbahar sonuna kadar sabit tutabileceğini kaydetmiştir.
Bu arada, Trump, Stratejik Bitcoin Rezervi ve ABD Dijital Varlık Stokunun oluşturulmasına yönelik kararnameyi imzalamıştır. Beyaz Saray Yapay Zeka ve Kripto Çarı David Sacks, Trump’ın Stratejik Bitcoin Rezervi ve Dijital Varlık Stoku oluşturma sözünü yerine getirdiğini belirtmiştir.
Makroekonomik veriler açısından, ABD’de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı, 1 Mart ile biten haftada 221 bine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında kalmıştır. Ancak, işsizlik maaşı başvurularındaki düşüşe rağmen, ABD ekonomisindeki yavaşlama korkuları devam etmektedir. Challenger, Gray & Christmas adlı danışmanlık şirketinin verileri, ABD merkezli işverenlerin duyurduğu işten çıkarmaların, federal hükümetteki işten çıkarmalar, iptaller ve ticaret savaşı korkuları nedeniyle şubatta bir önceki aya göre yüzde 245 artarak 172 bin 17’ye yükseldiğini göstermektedir.
ABD’nin dış ticaret açığı ise ocakta aylık bazda yüzde 34 artışla 131,4 milyar dolara ulaşmış ve tüm zamanların en yüksek seviyesini görmüştür. Kurumsal tarafta, yarı iletken üreticisi Marvell Technology’nin beklentilere paralel olan gelir tahmini, yatırımcıları endişelendirmiş ve çip hisselerinde düşüşe neden olmuştur. Buna göre, Marvell Technology’nin hisseleri yüzde 19,8, Broadcom’un hisseleri yüzde 6,3, Nvidia’nın hisseleri yüzde 5,7 ve Advanced Micro Devices’ın hisseleri yüzde 2,8 gerilemiştir.
Bu gelişmelerle birlikte, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,26 seviyesinde bulunurken, dolar endeksi dün yüzde 1,6 azalışla 103,8’e inerek Kasım 2024’ten bu yana en düşük seviyesine gerilemiştir. Altının ons fiyatı ise dün yüzde 0,5 düşüşle 2 bin 909 dolardan kapanmışken, şu anda yüzde 0,1 artışla 2 bin 910 dolardan işlem görmektedir. Brent petrolün varil fiyatı ise güne önceki kapanışın yüzde 0,2 üzerinde 69,3 dolardan başlamıştır.
New York Borsası’nda dün S&P 500 endeksi yüzde 1,78, Nasdaq endeksi yüzde 2,61 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,99 değer kaybetmiştir. ABD’de endeks vadeli kontratlar güne pozitif bir seyirle başlamıştır. Avrupa borsalarında ise dün İngiltere hariç pozitif bir görünüm izlenirken, gözler bugün Avro Bölgesi’nde açıklanacak büyüme verilerine çevrilmiştir. Avrupa Merkez Bankası (ECB), dün üç temel politika faizini 25 baz puan düşürmüştür.
- ECB banka mevduat faiz oranını yüzde 2,75’ten 2,50’ye indirmiştir.
- Refinansman faizi ve marjinal borçlanma faizi de sırasıyla yüzde 2,65 ve yüzde 2,90’a çekilmiştir.
Bu indirimler, para politikasına yönelik yılın ikinci toplantısında refinansman faizi ve marjinal fonlama faizi için Mart 2016’dan, mevduat faizi için de Eylül 2019’dan bu yana yapılan altıncı indirim olmuştur. ECB Başkanı Christine Lagarde, faiz kararının ardından düzenlenen basın toplantısında, Avro Bölgesi’nde imalat sanayisinin ekonomik büyümenin önündeki engellerden biri olduğunu vurgulamıştır.
Lagarde, iş gücü piyasasının sağlamlığını koruduğunu ve işsizlik oranının tarihsel olarak düşük seviyelerde olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, belirsizliklerin yatırımları engellediğini ve ticaret gerilimlerinin büyümeyi olumsuz etkileyebileceğini ifade etmiştir. Ekonomik büyüme üzerindeki risklerin aşağı yönlü olduğunu kaydeden Lagarde, küresel ticaretteki gerilimlerin büyümeyi aşağı yönlü baskılayacağını söylemiştir.
Lagarde, daha fazla savunma ve altyapı yatırımlarının Avro Bölgesi’nde büyümeyi artırabileceğini belirtmiş ve bunun enflasyon için de geçerli olduğunu vurgulamıştır. Avrupa Birliği’nin (AB), ABD ile gümrük tarifeleri müzakerelerine “güçlü pozisyonda” girmesi gerektiğini ifade eden Lagarde, gümrük tarifelerinin ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmiştir.
Diğer yandan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda barış sağlamaya yönelik haber akışı bölge genelinde yakından takip edilmektedir. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna’da barışa güç yoluyla ulaşılmasının ABD’nin de çıkarına olduğunu belirterek, AB’nin bu ülkeye desteğinin kritik önemde olduğunu vurgulamıştır.
Dün Almanya’da DAX 40 yüzde 1,47, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,29 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,68 değer kazanırken, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,8 gerilemiştir. Avrupa’daki endeks vadeli kontratlar, yeni güne karışık bir seyirle başlamıştır. Asya borsalarında ise karışık bir görünüm sürerken, Trump’ın tarifelere ilişkin açıklamaları dikkatle izlenmektedir.
Çin’de ekonomi yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni iktidar döneminde tarife artışlarıyla tırmanan ticaret savaşına ve diğer ekonomik belirsizliklere karşı büyümeyi destekleyecek ekonomik stratejileri uygulamaya hazır olduğunu bildirmiştir. Ticaret Bakanı Vang Vıntao, Çin ile ABD arasında ticaret savaşının kazananının olmayacağını ifade ederek, “Eğer ABD, (ticaret savaşı yürüterek) yanlış yolda ilerlemek istiyorsa, Çin de aynı şekilde karşılık verecektir. Baskı ve tehditler Çin’e karşı etkili olamaz.” demiştir.
Japonya Maliye Bakanı Katsunobu Kato ise, yetkililerin döviz piyasasındaki aşırı hareketlere karşı uygun önlemleri alacağını belirtmiştir. Faiz oranlarının artırılması beklentileri hakkında konuşan Kato, para politikalarının belirlenmesinin Japonya Merkez Bankasına (BoJ) bağlı olduğunu vurgulamıştır. Kato, “BoJ’un, hükümet ile yapılan mutabakata dayanarak politika yürütmesini bekliyoruz.” şeklinde ifade etmiştir.
Bu gelişmeler ışığında, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 yüzde 2,3, Güney Kore’de Kospi yüzde 0,4 değer kaybederken, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,1 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,7 yükselmiştir. Yurt içinde ise alış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 2,65 değer kazanarak 10.459,08 puandan tamamlamıştır.
Dün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan düşürerek yüzde 42,50’ye çekmiştir. Enflasyonun ana eğiliminin ocak ayındaki artış sonrasında şubat ayında gerilediği belirtilen karar metninde, “Bu dönemde temel mal enflasyonu görece düşük seyrini korurken, hizmet enflasyonu ocak ayına özgü artışın ardından yavaşlamıştır.” ifadeleri yer almıştır.
Metinde, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının iyileşme eğilimi sergilediği ancak dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam ettiği vurgulanmıştır. Para politikasındaki kararlı duruşun, yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtasıyla dezenflasyon sürecini güçlendirdiği aktarılmıştır.
Dolar/TL, dün yatay seyrederek 36,4030’dan kapanmışken, bugün bankalararası piyasanın açılışında yüzde 0,2 artışla 36,4910 seviyesinden işlem görmektedir. Analistler, bugün yurt içinde TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi, hazine nakit dengesi; yurt dışında ise ABD’de Fed Başkanı Powell’ın konuşması, tarım dışı istihdam verisi ve Avro Bölgesi’nde büyüme verilerinin takip edileceğini belirtmektedir. Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.500 ve 10.600 puanın direnç, 10.200 ve 10.000 seviyelerinin destek konumunda olduğu kaydedilmektedir.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
- 10.00 – İngiltere, şubat ayı konut fiyat endeksi
- 10.00 – Almanya, ocak ayı fabrika siparişleri
- 10.00 – Türkiye, mart ayı TCMB piyasa katılımcıları anketi
- 13.00 – Avro Bölgesi, 4. çeyrek Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
- 16.30 – ABD, şubat ayı tarım dışı istihdam
- 16.30 – ABD, şubat ayı işsizlik oranı
- 16.30 – ABD, şubat ayı ortalama saatlik kazançlar
- 17.30 – Türkiye, şubat ayı hazine nakit dengesi
- 20.30 – Fed Başkanı Jerome Powell’ın konuşması