YİD Projeleri ve 2024 Garantileri
Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle gerçekleştirilen projelerde verilen yüksek garantiler, 2024 yılı itibarıyla yine beklenenin altında kaldı. “Cebimizden bir kuruş çıkmayacak” vaadiyle inşa edilen araç ve yolcu garantili köprüler, garlar, otoyollar ve tünellerdeki hata payları oldukça dikkat çekici. Garantilerin %57 ila %97 arasında tutmadığı görülüyor. Müteahhit firmalara, toplamda 741 milyon 963 bin 995 Euro ile 581 milyon 809 bin dolar ödeme yapıldı. Bunun yanı sıra, Osmangazi Köprüsü ve Avrasya Tüneli’nde garanti sayıları karşılanmasına rağmen, geçiş ücretlerinin dolar ve ABD enflasyonuna bağlı olması nedeniyle Hazine’den yine ek ödemeler yapıldı.
En Yüksek Ödeme Ankara-Niğde Otoyolu’nda
2024 yılı için yapılan en büyük ödeme, 374 milyon 489 Euro ile Ankara-Niğde Otoyolu için gerçekleştirildi. Beklenen 27 milyon araç geçişi varken, yalnızca 9 milyon aracın geçiş yaptığı belirlendi. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı ve Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, SÖZCÜ’ye yaptığı açıklamada, “Aydın-Denizli Otoyolu ile Yavuz Sultan Selim Köprüsü geçiş rakamları belli olunca, fatura daha da kabaracak” uyarısında bulundu.
2024 Karnesi: Yüzde 97.5 Sapma
Deniz Yavuzyılmaz, yolcu ve araç garantili projelerin 2024 yılı karnesini gözler önüne sererek, en büyük hata payının %97.5 ile Kütahya’daki Zafer Havalimanı’nda olduğunu vurguladı. “1 milyon 317 bin yolcu garantisi verilmişken, gelen yolcu sayısı sadece 32 bin 958” ifadelerini kullandı. Yap-İşlet-Devret sisteminin yıllar boyunca hem Hazine’ye hem de vatandaşlara ciddi yükler getireceğine dikkat çeken Yavuzyılmaz, “Havalimanlarına şehirlerin nüfusundan daha fazla yolcu garantisi verilmiştir. Benzer şekilde, köprülere ülkedeki araç sayısından daha fazla geçiş garantisi sağlanmıştır ve faturayı da 85 milyon Türk vatandaşı ödüyor. Bu kara delik yıllarca sürecek; kamuya devredilme tarihlerine kadar 10-20 yıl daha Hazine’den sürekli para çıkacaktır” açıklamasını yaptı.
Köprü Geçiş Ücretlerindeki Yüzde 453’lük Zam
2024 yılı itibarıyla köprü geçiş ücretlerine toplamda üç kez zam yapılırken, 2025 yılı için de %15 ile %42 arasında yeni zamlar uygulanmaya başladı. Örneğin, 15 Temmuz Şehitler ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü için geçiş ücreti 47 lira, Yavuz Sultan Selim Köprüsü için 80 lira, Çanakkale Köprüsü için 790 lira, Osmangazi Köprüsü için ise 795 lira olarak belirlendi. Son bir yıl içerisinde ise Çanakkale Köprüsü’nde %288, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde %300, Osmangazi Köprüsü’nde %318, Avrasya Tüneli’nde %325, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nde %453 ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde %453 oranında zam yapıldığı görüldü.