Türkiye’de Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS) Uygulaması ve Eleştiriler
Türkiye’nin çevre bilincini artırmak ve geri dönüşüm alışkanlıklarını yaygınlaştırmak amacıyla başlatılan Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS), uygulamaya geçtiği ilk günlerde çeşitli eleştirilerin odağı haline geldi. Özellikle depozito ücretinin yetersiz bulunması, vatandaşların ve uzmanların tepkisini çekti.
25 Kuruşluk İade Vatandaşı Tatmin Etmedi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından oluşturulan bu sistem, 0,1 litre ile 3 litre arasındaki içecek ambalajlarının geri dönüşüme kazandırılmasını amaçlıyor. Vatandaşlar, bu ambalajları iade ettiklerinde şişe veya kutu başına yalnızca 25 kuruş alacaklar. Ancak, bu miktarın düşük olması, sosyal medyada ve halk arasında yoğun eleştirilere yol açtı. Örneğin, market poşetleri için 50 kuruş ücret alınırken, depozito iadesinin sadece 25 kuruş olması dikkat çekti. Uzmanlar, depozito ücretinin artırılmaması halinde bu sistemin sürdürülebilir olmayacağına dair uyarılarda bulunuyor.
“Bir Ekmek İçin 50 Ambalaj Gerek”
Geri dönüşüm teşvikini artırmak amacıyla Avrupa’daki depozito sistemlerini örnek gösteren uzmanlar, Türkiye’deki uygulamanın birçok açıdan yetersiz kaldığını ifade ediyor. Bir uzmanın şu sözleri durumu çarpıcı bir şekilde özetliyor: “Avrupa’da 4-5 tane ambalaj için 1 avro ödeme yapılıyor ve bu miktarla bir kilogram muz almak mümkün. Türkiye’de ise bir ekmek alabilmek için 50 şişeye ihtiyaç var. Bu durumda sistem, daha doğmadan ölü doğdu.”
İade Süreci Nasıl İşliyor?
Depozito ücretleri, vatandaşların e-Cüzdan hesaplarına yatırılacak. Bu bakiye, QR kod ile ödeme kabul eden POS cihazlarında kullanılabilecek. Ayrıca, “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)” adlı mobil uygulama üzerinden de iade işlemleri gerçekleştirilebilecek. Ancak bu dijital altyapının, iade ücretinin düşüklüğü nedeniyle beklenen ilgiyi görüp görmeyeceği merak konusu.
Hedef 81 Şehre Yayılmak
DSYS, yıl sonuna kadar Türkiye genelinde 81 ilde uygulanacak. Amaç, çevreye duyarlılığı artırmak ve geri dönüşüm oranlarını yükseltmek. Ancak uzmanlara göre, vatandaşların bu sistemi benimsemesi için iade bedelinin daha cazip hale getirilmesi şart. Sistem, sürdürülebilir bir çevre için umut verici bir adım olarak görülse de, düşük ücret politikası nedeniyle hayal kırıklığı yaratmış durumda. Şimdi gözler, depozito ücretinde bir güncelleme yapılıp yapılmayacağına çevrildi.