Sineklerin Gizemli Duyuları ve Ölüm Kokusu
Sinekler, cesetlerin kokusunu kilometrelerce uzaktan algılayabilme yeteneğine sahiptir. Bu ilginç canlılar, ölüm kokusunun kaynağına ulaşmak için gerektiğinde 2 metre derinliğe kadar inebilirler. Ancak, bu kokuya tepki veren tek canlılar sinekler değildir. Araştırmalar, cesetler tarafından yayılan belirli bir bileşiğin, insanların davranışları üzerinde beklenmedik etkiler yaratabileceğini ortaya koymuştur.
Öldüğümüzde bedenimiz, aynı zamanda cesetlerin korkutucu kokusunu yaratan putresin adı verilen bir kimyasal madde salgılar. 2015 yılında yapılan bir çalışma, putresinin insanlarda kaçış ve savunma davranışları üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçladı. Bu ilginç çalışmada, dört farklı deney gerçekleştirildi:
- Deney 1: Katılımcılar, putresin, amonyak veya su kokusuna maruz bırakıldılar. Ardından, 80 metre mesafeyi yürümeleri istendi ve geçen süre ölçüldü.
- Deney 2: Putresinin kaçış davranışı üzerindeki etkisi incelendi. Katılımcılara belirli bir koku koşulunda yürümeleri istendi.
- Deney 3: Katılımcılar, putresin, amonyak veya suya maruz bırakıldıktan sonra kelime kökü tamamlama görevi yaptılar. Örneğin, “k_ş” verildiğinde “kış”, “kaş”, “koş” gibi kelimeler türetmeleri istendi. Ardından 60 metre yürümeleri ölçüldü.
- Deney 4: Savunma davranışları üzerindeki etkiler araştırıldı. Katılımcılara düşük konsantrasyonlarda putresin ve amonyağa maruz bırakıldıktan sonra, yazarın Batı değerlerini eleştiren bir makaleyi okumaları istendi. Ardından, yazara karşı hisleri hakkında sorular soruldu ve kaçma istekleri, son anketi ne kadar çabuk bitirdikleri ile test edildi.
…Ve İlginç Sonuçlar Ortaya Çıkıyor
Sonuçlar, putresine maruz kalmanın, katılımcıların koklayıp koklamadıklarını bilmeseler bile, artan bir uyanıklık durumuna yol açtığını gösterdi. Putresin koşuluna maruz kalan katılımcılar, kaçış deneyleri sırasında daha hızlı yürüyerek, diğer gruplara göre daha fazla düşmanlık ve savunma davranışı sergiledi. Bu durum, tehlikeli bir ortamda hayatta kalmamızı sağlayan savaş veya kaç tepkilerini tetikleyen bir kimyasal sinyalin varlığını düşündürüyor.
Yazarlar, genel olarak testlerin sonuçlarına baktıklarında, putresine kısa bir süre bile maruz kalmanın katılımcılarda “çevresel tehditlerle başa çıkmak için tasarlanmış tehdit yönetimi tepkilerini harekete geçirdiğini” vurguluyor. Elbette bu çalışma, sadece başlangıç niteliğinde. Putresin üzerine daha fazla araştırma yapılması, bu ilginç konunun derinliklerine inmemizi sağlayacaktır.
Bu çalışma, Frontiers in Psychology dergisinde yayınlanmıştır.