Kuzey Buz Denizi’nde Sürpriz Kıta Keşfi
Bilim insanları, yaklaşık 60 milyon yıl önce oluşan Kuzey Buz Denizi’nin güney kolunun derinliklerinde beklenmedik bir mikro kıta keşfettiler. Araştırmalar, bu mikro kıtanın Grönland ile Kuzey Amerika arasındaki uzun süreli tektonik hareketlerin bir sonucu olarak meydana geldiğini ortaya koydu.
İlkel Mikro Kıta Olarak İlan Edildi
Donanımhaber’de yer alan bilgilere göre, Kanada ile Grönland arasındaki ilk çatlak yaklaşık 118 milyon yıl önce oluşmaya başladı. Ancak mikro kıtanın kendisi, 61 milyon yıl önce şekillendi. Dr. Jordan Phethean, bu konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Yırtılma ve mikro kıta oluşumu kesinlikle devam eden dinamik süreçlerdir. Her deprem, bir sonraki mikro kıtanın ayrılmasına yönelik bir adım olabilir,” ifadelerini kullandı.
Araştırmacılar, yeni keşfedilen Davis Boğazı proto-mikro kıtasının, bir kıtadan kopan tektonik bir blok olduğunu ve Grönland ile Kuzey Amerika arasındaki uzun süreli bir çatlak ile deniz tabanının yayılması sonucunda ortaya çıktığını belirtti. Ekip, proto-mikro kıtanın yaklaşık 118 milyon yıl önce ülke ile Kanada arasındaki tektonik hareketlerin ikiye ayrılmasının ardından Grönland’dan ayrıldığına dair bir hipotez öne sürdü.
Araştırmacılar, yer çekimi haritalarından elde edilen kabuk kalınlığı verileri, sismik yansıma verileri ve levha tektoniği modellemesini bir araya getirerek yeni mikro kıtayı tanımladı. Ekip, yaklaşık 30 milyon yıl süren tektonik hareketlerin yeniden yapılandırılmasına odaklanarak, kabuk anomalisinin nasıl oluştuğunu anlamayı amaçladı.
Proto-Mikro Kıtanın Özellikleri
Proto-mikro kıtanın, diğer mikro kıtalara kıyasla daha büyük olduğu ve kalınlığının 17 ila 22 kilometre arasında değiştiği tespit edildi. Araştırmacılar, bu yapının nasıl oluştuğunu anlamanın, günümüzdeki bilimsel çalışmalar için hayati önem taşıdığını vurguladı.
Proto-mikro kıtalar, Dünya’nın dış kabuğunun birkaç tektonik plakaya (kaya levhaları) bölünmüş bir parçası olan kıtasal litosferin bir bileşenidir. Dünya yüzeyinin yaklaşık 80 ila 190 kilometre derinliğinde, ısınan ve eriyen yarı akışkan bir kaya tabakası bulunmaktadır; bu da kayanın akışkanlığını sağlar. Bu süreç, tektonik levhaları iterek milyonlarca yıl boyunca birbirleriyle sürtünmelerine ve bu da depremler ile volkanik patlamalara yol açar. Bu olaylar gerçekleştiğinde, kara kütlesi büyük kıtalardan koparak kendi proto-mikro kıtasını oluşturur.
Yaklaşık üç milyon yıl sonra bilim insanları, deniz tabanının kuzeydoğu-güneybatı yönünden kuzey-güney yönüne doğru yayıldığını ve Davis Boğazı proto-mikro kıtasından koptuğunu bildirdi. Bu değişim süreci yaklaşık 33 milyon yıl sürdü ve Grönland’ın kuzeyinde yer alan Ellesmere Adası ile çarpışmasıyla sona erdi.
Araştırmacılar, bulgularının, İzlanda’nın kuzeydoğusundaki Jan Mayen mikro kıtası ve Batı Avustralya kıyılarındaki Gulden Draak Tepesi gibi dünya genelindeki diğer proto-mikro kıtaların nasıl oluştuğunu anlamak için kullanılabileceğini umuyor.