Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi’nde Yenilikçi Kemik Yaşı Tespiti
Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi (KSBÜ) Radyoloji Anabilim Dalı’nda, Doktor Öğretim Üyesi Mehmet Ali Gedik ve ekibi, yaklaşık 2,5 yıl süren TÜBİTAK 1512 projesi çalışmasıyla devrim niteliğinde bir sistem geliştirdi. Bu sistem, kentteki hastanede kullanılmaya başlandı ve sağlık alanında önemli bir yenilik sundu.
Gedik, AA muhabirine verdiği demeçte, geleneksel atlas yönteminin kemik yaşını belirlemede sol el, dirsek, omuz, akciğer, pelvis grafisi ve ek röntgenler kullanarak tespit ettiğini ancak bu yöntemin yüksek hata payı barındırdığını belirtti. Geliştirilen Yapay Zeka Karar Destek Sistemi’nin yalnızca sol el röntgeninden kemik yaşını tespit edebilme özelliğine sahip olduğunu vurguladı. “Atlas yöntemiyle çocuklarda yapılan kemik yaşı tespitlerinde hata payı bir yıla kadar çıkabiliyor. Ancak geliştirdiğimiz sistem, yüzde 96 oranında doğrulukla hata payını en fazla 3,5 aya kadar düşürüyor.”
Kemik yaşının doğru belirlenmesinin çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği tedavisinde büyük bir öneme sahip olduğunu ifade eden Gedik, bu sistem sayesinde daha doğru analizlerin yapılabileceğini bildirdi.
Yetişkinlerde Kemik Yaşı Tespiti
Gedik, atlas yönteminin yetişkinlerde kemik yaşı tespitinde hatanın oldukça yüksek olduğunu belirtti ve şöyle devam etti: “Atlas yönteminde normalde belirlenen kemik yaşı 25-40, 40-50 ve 50 yaş ve üzeri olarak üç kategoriye ayrılıyor. Ancak bizim geliştirdiğimiz karar destek sistemi, 2 yıl hata payı ile yetişkinlerde kemik yaşını belirleyebiliyor. Ayrıca, sol el röntgenlerinden cinsiyet tespiti yapabiliyoruz.”
Veri Tabanı ve Kullanım Alanları
Sistemde, Türkiye genelinde çekilmiş 40 bin röntgen görüntüsünün yapay zeka tarafından referans olarak kullanıldığını aktaran Gedik, “Bu görüntüleri Türkiye’nin 12 ilinden 7 coğrafi bölgesinden topladık. Veri setimiz, 2020’li yıllarda Türkiye’de çekilen tüm coğrafi bölgeleri kapsıyor ve ülkemize daha uygun olduğuna inanıyoruz.” dedi.
Sistem, KSBÜ Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi programına entegre edilerek hekimlerin kullanımına sunulmuş durumda. Ayrıca, kemikyasi.com internet sitesi aracılığıyla Türkiye’deki tüm hekimlerin bu sistemi kullanabilmesine olanak sağlanıyor. Mobil yazılımın da tamamlanmak üzere olduğunu belirtti.
Adli Süreçlerde Kemik Yaşı
Gedik, kemik yaşının adli süreçlerdeki önemine de değinerek, “Özellikle adli süreçlerde çocuklara karşı işlenen suçlar ve çocukların işlediği suçlarda, 12 yaş altı, 12-15 arası, 15-18 arası ve 18 yaş üzeri cezai müeyyidelerin uygulanması açısından kemik yaşı kritik bir rol oynuyor.” dedi. Mahkemelerin, adli süreçlerde resmi yazı ile kişilerin kemik yaşını tespit etmelerini istediklerini ve mevcut durumda geleneksel atlas yöntemleriyle bu taleplere yanıt verdiklerini ifade etti. Ancak bundan sonra yeni sistemin yardımcı bir mekanizma olarak kullanılabileceğini belirtti.
Gedik, projede yer alan isimleri de anarak, Adli Tıp Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Hüdaverdi Küçüker, Pediatri Anabilim Dalından Dr. Öğretim Üyesi Damla Geçkalan, Siirt Üniversitesi’nden bilgisayar mühendisi Dr. Cüneyt Özdemir ve Batman Üniversitesi’nden bilgisayar mühendisi Doç. Dr. Yılmaz Kaya’nın bu Türkiye’de örneği bulunmayan projede yer aldığını sözlerine ekledi.