Şerif Gören: Türk Sinemasının Önemli İsimlerinden Biri
Şerif Gören, 1963 yılında Lale ve Erman Film stüdyolarında kurgucu olarak sinemaya adım attı. Bu dönemde, Yılmaz Güney’in Koreli Mehmet, Piyade Osman, Vurguncular ve İbret gibi önemli yapımlarında yönetmen yardımcılığı üstlendi. Gören, Güney’in yönettiği Cesur ve Çirkin ile İbret filmlerinin jeneriklerinde ismini yazdırarak sektördeki varlığını pekiştirdi. Yılmaz Güney’in tutuklanmasının ardından yarım kalan Endişe (1974) filmini tamamlayarak, pamuk toplayan ırgatların zorlu yaşamlarını gerçekçi bir dille sinemaya taşıdı. Bu süreçte Anadolu Filmcilik adını verdiği şirketi kurarak, yönetmenlik ve yapımcılık kariyerine yön verdi.
Gören, senaryosunu Yılmaz Güney’in kaleme aldığı Yol (1981) filmiyle Türk sinemasının başyapıtlarından birine imza attı. Bu film, Altın Palmiye Ödülü’nü Costa Gavras’ın Missing (Kayıp) filmiyle paylaşarak, uluslararası alanda Türk sinemasını önemli bir konuma taşıdı. Metin Erksan’ın Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı ödülünü kazandığı Susuz Yaz’dan sonra, Gören’in bu başarıları Türk sinemasının uluslararası arenada daha görünür olmasını sağladı. Yönetmenin, toplumsal konulara duyduğu ilgi her zaman ön planda olsa da, koşullar nedeniyle Köprü, Deprem, İki Arkadaş, Nehir, Derdim Dünyadan Büyük ve Derviş Bey gibi ticari projelere yönelmek zorunda kaldığı görülmektedir.
Endişe filminden sonra Almanya Acı Vatan, sosyal dram türünde farklı bir eser sunarak, Almanya’daki Türk işçilerin yaşamını, ailelerinin parçalanmasını ve göç olgusunun getirdiği yozlaşmayı derinlemesine ele aldı. Arabesk film furyasında ise Aşkı Ben mi Yarattım, Kır Gönlünün Zincirini ve Feryada Gücüm Yok gibi yapımlarda dönemin popüler yıldızlarıyla çalışarak geniş bir izleyici kitlesine ulaştı.
Yol’un Uluslararası Başarısı
Şerif Gören’in ikinci dönemi, Yol (1981) filmiyle şekillendi. Bu filmden sonra, Osman Şahin’in öykülerinden uyarladığı Tomruk ile insan ve doğa arasındaki ilişkiye odaklandı. Zorlu çekim koşullarına rağmen, gerilim dolu bir yaşam mücadelesini ustaca işledi. Güneşin Tutulduğu Gün ise kadın cinselliği üzerine cesur bir anlatım sundu. 1985 yılında, kırsalda geçen Kurbağalar, Yılanların Öcü ve Kan adlı üç filmle, köylü kadınların cinselliğe bakış açılarını belgesele yakın bir gerçekçilikle inceleyerek, kan davası sorununu da ele aldı.
Kırsalla ilgili üçlemesinin ardından, şehir yaşamını konu alan projelere yöneldi. Sen Türkülerini Söyle ve Sen de Yüreğinde Sevgiye Yer Aç, 12 Eylül döneminin toplumsal sorunlarını mercek altına aldı. On Kadın, kadınların toplumsal hayattaki yerlerini sorgularken, Beyoğlu’nun Arka Yakası, bu önemli semtin geçmişi ve bugünü üzerine derinlemesine bir inceleme sundu. Almanya’da çektiği Polizei filminde ise, kültürel çatışmayı Ali Ekber karakteriyle gözler önüne serdi. Amerikalı adlı yapımında, Türkiye’ye dönen bir iş adamının yaşadığı kültürel dönüşüm ve Amerikan yaşam tarzının eleştirisini komik bir dille aktardı.
Endişe ve Yol gibi önemli eserleriyle Türk sinemasına sanatsal ve kültürel açıdan büyük katkılarda bulunan Şerif Gören, her türde film çekme yeteneğiyle dikkat çekti. Kurgucu kimliği sayesinde akıcı ve tempolu bir anlatım tarzı benimsedi. Görsel ve içerik açısından cesur yapımlara imza atarak, Türk sinemasının gelişimine önemli bir katkı sağladı.
Ödüller
- 1975: 12. Altın Portakal Film Festivali – En iyi yönetmen ödülü – Endişe
- 1982: 35. Cannes Film Festivali – Altın Palmiye – Yol
- 1999: 36. Altın Portakal Film Festivali – Yaşam boyu onur ödülü
- 2018: 25. Uluslararası Adana Film Festivali – Yaşam boyu onur ödülü
Filmleri
- 1970: Canlı Hedef
- 1970: Piyade Osman
- 1971: İbret
- 1971: Kaçaklar
- 1971: Vurguncular
- 1974: Endişe
- 1975: Köprü
- 1976: Deprem
- 1976: Taksi Şoförü
- 1977: İstasyon
- 1977: Nehir
- 1978: Derdim Dünyadan Büyük
- 1978: Derviş Bey
- 1978: Evlidir Ne Yapsa Yeridir
- 1978: Gelincik
- 1979: Almanya Acı Vatan
- 1979: Aşkı Ben mi Yarattım
- 1980: Kır Gönlünün Zincirini
- 1981: Feryada Gücüm Yok
- 1981: Herhangi Bir Kadın
- 1981: Yol
- 1982: Alişan
- 1982: Tomruk
- 1983: Derman
- 1983: Güneşin Tutulduğu Gün
- 1984: Firar
- 1984: Gizli Duygular
- 1984: Güneş Doğarken
- 1985: Kurbağalar
- 1985: Yılanların Öcü
- 1986: Adem ile Havva
- 1986: Beyoğlu’nun Arka Yakası
- 1986: Kan
- 1986: Sen Türkülerini Söyle
- 1986: Umut Sokağı
- 1987: Katırcılar
- 1987: On Kadın
- 1987: Sen de Yüreğinde Sevgiye Yer Aç
- 1988: Polizei
- 1990: Abuk Sabuk 1 Film
- 1993: Amerikalı
- 2011: Ay Büyürken Uyuyamam