Joker: İkili Delilik – Todd Philips’in Yeni Vizyonu
2019 yılında Venedik Film Festivali’nde büyük ödül Altın Aslan’ı kazanarak sinema dünyasında ses getiren Joker, yönetmen Todd Phillips’in kaleminden çıktı. Bu yapım, 2020’de Joaquin Phoenix’e en iyi erkek oyuncu ödülü ve besteci Hildur Guonadottir’e en iyi müzik Oscar’ını kazandırarak önemli bir başarıya imza attı. 60 milyon dolarlık bütçesiyle yola çıkan film, dünya genelinde 1 milyar dolardan fazla bir gişe hasılatı elde etti. Anarşist ve antisosyal bir karakter olan Joker, 35 kilo vererek bu karanlık, psikopat rolde adeta hayat buldu.
Beş yıl aradan sonra Todd Philips, Joker’in devamı niteliğinde Joker: İkili Delilik adlı filmi gerçekleştirdi. Yönetmenin, aksiyon unsurlarından uzak durarak süper kahraman filmlerinin klişelerini bir kenara bıraktığı bu yeni yapım, komedi müzikal olarak tanımlanıyor. Phillips, anti kahraman Joker’i, Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’daki gibi çift kimliğini sorgulayan bir mercek altına aldı.
Hayranların Tehlikeli Bağımlılığı
Joker ya da Arthur Fleck, Dr. Jekyll ve Mr. Hyde misali iki kimliği arasında sıkışarak, başta annesi olmak üzere altı kişiyi öldürdükten sonra Gotham Şehri’ndeki suça karışmış bireylerin bulunduğu Arkham hapishanesine yerleştirilir. Todd Philips’in dramatik komedi müzikal, psikolojik gerilim ve fantastik unsurları harmanladığı bu devam filminde, Joker idam cezasıyla yargı sürecindedir. Film, 1940’larda büyük stüdyo filmlerinin önünde gösterilen Looney Tunes tarzı bir animasyonla açılır; burada Joker’in alter egosuyla verdiği mücadeleyi izleme fırsatı buluruz. Phillips, bu kısa animasyonu meslektaşı Sylvain Chomet’ye emanet etmiş ve Belleville’de Randevu ile Sihirbaz gibi animasyonların ustası olan Chomet, tüm yeteneğini bu projeye yansıtmıştır.
Hapisteki polislerin şiddeti ve aşağılamalarıyla dolu bir ortamda, Arthur bir gün dişil alter egosu Lee ile karşılaşır. Süper kahramanların çok sayıda alter egosunda olduğu gibi, burada da çoklu kimlik olgusu ön plana çıkar ve bu, karakterlerin kendilerini keşfetmelerine olanak tanır. Arthur’un avukatı, onun gerçek kimliğini ortaya çıkarmaya çalışırken, savcı idam cezasını talep eder. Lee ve Arthur’un hayranlarının gözünde, Arthur’un başka bir kimlik taşıması imkânsız görünmektedir. Yönetmen, “Canavar kimdir, nedir?” sorusunu izleyiciye yöneltir. Arthur gerçekten zihninin kurbanı mıdır, yoksa bilinçli bir manipülatör mü?
ABD Eleştirisi ve Psikolojik Derinlik
1877’de Fransız psikiyatristler Ernest Charles Lasègue ve Jean-Pierre Falret, bu tür bir taşkınlık durumuna “folie à deux” (paylaşılan psikotik rahatsızlık) adını vermiştir. Papin kız kardeşlerin, çalıştıkları evin sahibesi ve onun kızını öldürmeleri (1933) gibi çifte cinayet vakaları, Jean Genet’nin Hizmetçiler eserine ilham vermiş ve Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir gibi ünlü yazarların ilgisini çekmiştir. Yönetmen, kurmaca şiddetin bulaşıcı olduğunu, kitleleri etkileyebileceğini ve taklit edilerek gerçek bir olaya dönüşebileceğini vurgulamak adına devam filminde şiddete daha az yer vermektedir. Arthur, Joker davasında kendini savunurken, gerçeklikle düş arasında gidip gelirken, katilin iç dünyasını, kimliğini, psikiyatrik sorunlarını ve eylemlerinin nedenlerini izleyiciye sunar.
Arthur’un terapisi başlarken, Lee onun itici gücü haline gelir; Joker’i uyandırır, müziği getirir ve kaosun temellerini atar. Müzikal unsurlar, küçük olaylar için büyük yankılar yaratır. Arthur, “Ben Joker değilim” dediğinde, Lee ona olan ilgisini kaybeder ve uzaklaşır. Dava sürecinde, Arthur, Joker fanatiklerinin gözünde onun Arthur değil, hep Joker olmasını beklediklerini anlar, tıpkı büyük aşkı sandığı Lee gibi.
Düş sahnelerinde Arthur ve Lee birlikte şarkı söylerler. Phillips, müzikal komedilerin ustası Jacques Demy’ye Les Parapluies de Cherbourg (Cherbourg Şemsiyeleri/1964) ile bir saygı duruşunda bulunur. Hollywood’un unutulmaz müzikalleri, Easter Parade, That’s Entertainment gibi kült şarkılar da yeniden sahnede hayat bulur. Todd Philips, Johnny Depp ve Amber Heard davasına, Donald Trump’ın başkanlık tartışmalarına, seçim öncesi Trump’a yapılan iki suikast girişimlerinin kurgulanmış olduğunu belirterek ABD’yi eleştirmektedir. Joaquin Phoenix, Lady Gaga, Brendan Gleeson, Steve Coogan, Catherine Keener, Leigh Gill ve Zazie Beetz’in yer aldığı Joker: İkili Delilik şu anda gösterimde.