Ergenlik Döneminde Ebeveyn-Çocuk İlişkisi
Ergenlik dönemi, hem çocuklar hem de aileler için karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Bu dönem, gençlerin bağımsızlıklarını kazanma çabası içinde önemli adımlar attıkları bir dönemdir. Ebeveynler ise bu geçiş sürecinde rehberlik yapma sorumluluğunu üstlenirken, bu süreçte koyulan kuralların uygulanması ve bu kurallara uyulmasının sağlanması, bazen beklenenden daha zorlu hale gelebilir. Bu bağlamda, ergenlerle sağlıklı ilişkiler kurabilmek için Psikolojik Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dilek Şirvanlı Özen, özellikle ergenlik dönemindeki çocuklara konulacak kurallarla ilgili dikkate alınması gereken önemli noktaları vurguladı.
EBEVEYN NE DER, ERGEN NE ANLAR
Prof. Dr. Özen, ergenlik dönemindeki gençlerin, ebeveynlerinin söylediklerini sıklıkla farklı bir biçimde algıladığını ifade etti. Örneğin, “Derslerine çalışmalısın, notların önemli” şeklinde bir uyarı, bir ergen için “Sen yeterince başarılı değilsin” anlamına gelebilir. Bu durum, gençlerin gelişimsel süreçlerinden ve kimlik arayışlarından kaynaklanır. Bu nedenle, ergenlerle iletişim kurarken onların bakış açısını anlamak ve söylediklerinizin nasıl algılanabileceğini düşünmek son derece önemlidir. Ayrıca, ergenlerle konuşurken açık, net ve pozitif bir dil kullanmak, onların söylediklerinizi daha doğru anlamalarına yardımcı olacaktır.
ÇİĞNENEBİLECEK KURALLAR KOYMAKTAN KAÇININ
Kural koyarken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, bu kuralların uygulanabilir ve mantıklı olması gerektiğidir. Prof. Dr. Özen, ebeveynlerin ergenlerin hayatını aşırı derecede kontrol etmek için katı kurallar koymaktan kaçınmaları gerektiğini belirtmiştir. Örneğin, “Saat 8’den sonra telefonunu kullanma” gibi katı bir kural, gençler tarafından mantıksız ve haksız olarak algılanabilir. Bunun yerine, “Akşam 10’dan sonra telefonun kapalı olmalı ki uyku düzenin bozulmasın” gibi esnek ama net bir kural koymak daha etkili olabilir.
ERGENİN SESİNİ DUYUN VE ONA GÜVENİN
Ergenlik, bireylerin kendi kimliklerini bulma ve bağımsızlıklarını kazanma sürecidir. Bu süreçte gençlere güvenmek ve onların fikirlerini dikkate almak, hem özgüvenlerini artırır hem de aile içinde daha sağlıklı bir iletişim kurulmasını sağlar. Prof. Dr. Özen, kurallar koyarken ergenin fikirlerini ve isteklerini dinlemenin ve bu doğrultuda ortak bir çözüm bulmanın önemli olduğunu vurgulamıştır.
AÇIK VE ŞEFFAF OLUN
Ergenlerle iletişimde açık ve şeffaf olmak, güvenin temelini oluşturur. Prof. Dr. Özen, kuralların neden konulduğunu ve bu kuralların hangi amaca hizmet ettiğini açıklamanın, gençlerin bu kurallara daha fazla saygı duymasını sağlayacağını belirtmiştir. Örneğin, “Eve geç gelmemen senin güvenliğin için önemli” gibi açıklamalar, kuralların arkasındaki mantığı anlamalarına yardımcı olur.
TUTARLI VE ADİL OLUN
Ergenlerin kurallara uymasını beklerken, ebeveynlerin de bu kuralları tutarlı bir şekilde uygulaması gerektiğini ifade eden Özen, “Tutarsızlık, gençlerde kafa karışıklığına ve kurallara karşı saygısızlığa yol açabilir. Aynı zamanda, adil olmak da büyük önem taşır. Kuralların her çocuk için eşit bir şekilde uygulanması gerekiyor” demiştir.
ÖRNEK OLUN
Ebeveynlerin davranışlarının, ergenlerin kurallara uyma konusundaki tutumlarını doğrudan etkilediğini belirten Prof. Dr. Özen, ebeveynlerin kendi koydukları kurallara uyarak çocuklarına örnek olmaları gerektiğini vurgulamaktadır. Örneğin, “Akşam yemeğinde telefon kullanılmayacak” kuralı koyduysanız, siz de bu kurala uymalı ve telefonu bir kenara bırakmalısınız. Bu, gençlere kurallara uyma konusunda pozitif bir örnek oluşturur.
ONLARIN DÜNYASINA EMPATİYLE YAKLAŞIN
Ergenlik dönemi, kurallar ve sınırlar konusunda zorluklar barındırsa da doğru bir iletişim ve anlayışla bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmak mümkündür. Prof. Dr. Dilek Şirvanlı Özen, ebeveynlerin ergenlerle konuşurken onların bakış açısını anlamaya çalışmaları, mantıklı ve uygulanabilir kurallar koymaları, gençlere güvenmeleri ve onlara örnek olmaları gerektiğini vurgulayarak, “Unutmayalım ki, ergenlerle sağlıklı bir ilişki kurmanın yolu, onların dünyasına empatiyle yaklaşmaktan ve onlara destek olmaktan geçer” diyerek sözlerini sonlandırmıştır.