Türk Telekom Özelleştirme Fiyaskosu: Bir Başarı Hikayesinin Ardındaki Çöküş
Kamunun elindeki değerleri yok pahasına satan iktidar, ülke tarihine damga vuran birçok özelleştirme fiyaskosunu geride bıraktı. Bu fiyaskolar arasında Türk Telekom (TT) ilk sıralarda yer alıyor. 2005 yılında 6.5 milyar dolara, Lübnanlı Hariri ailesi ve Suudi ortaklarının sahibi olduğu Ojer Telekom’a (OTAŞ) satılan TT, özelleştirme sürecinin en çarpıcı örneklerinden biri haline geldi. OTAŞ, yalnızca 1.4 milyar dolarlık ilk taksitini ödeyerek, geri kalan ödemeleri şirketin kazancından karşılayarak TT’nin gerçek sahibi oldu. Sonuç olarak, OTAŞ ülkeden ayrıldığında geride bankalara milyarlarca dolar borçla boğuşan bir TT bıraktı. İşte TT özelleştirme fiyaskosunun detaylı hikayesi…
Devir TT’nin Kasasından
Stratejik kamu şirketi olan Türk Telekom’un ilk özelleştirme girişimleri 2000 ve 2001 yıllarında yapılmış, ancak bu girişimler sonuçsuz kalmıştı. Ancak, AKP iktidara geldikten sonra sürecin seyrinin değişmesiyle birlikte, ‘babalar gibi satış’ yöntemi hız kazandı. Patronlar, TT’nin %55 hissesini almak için harekete geçince, 2005 yılında düzenlenen ihale ile TT’nin sahipliği OTAŞ’a geçti. İhaleyi 6.55 milyar dolarlık taksitli teklifiyle kazanan OTAŞ, o dönemde TT’nin kasasında bulunan 2 milyar doları kullanarak devri gerçekleştirdi.
2006 yılında 1.4 milyar dolarlık ilk taksiti ödeyen OTAŞ, 2007 yılında Türk bankalarından 4.75 milyar dolar borç alarak, cebinden kuruş ödemeden taksitlerini kapattı. Ancak, TT hisselerini rehin verip aldığı krediyi ödemediği için ülkenin adeta dolandırıldığı ortaya çıktı. 2018 yılına kadar hissedar olarak şirketin yönetiminde kalan OTAŞ, TT’nin 12 yıllık kârından payına düşen 6.5 milyar doları alarak ülkeden ayrıldı. Kredilerini geri alamayan bankalar ise hala TT üzerinden devasa kayıplarını telafi etmeye çalışıyorlar.
Türk Telekom’u dolandıran Ojer Grubu’nun başkanı Saad Hariri, 18 Aralık 2016-21 Ocak 2020 tarihleri arasında Lübnan Başbakanıydı. Ülkesini dolandırdığı ortaya çıkan Hariri, halkın protestoları sonucu istifa etmişti.
12 Yılda 6.5 Milyar Dolar Kazandı
OTAŞ, önceden planladığı bir yöntemle, halkın 6.5 milyar dolarını alıp gitmeyi başardı. İhaleyi kazanarak, ihale bedelini Türk bankalarının üzerine yıkarak TT’nin %55 hissesinin resmi sahibi oldu. Bu sayede, yıllık kâr payını ele geçirme ve TT’yi istediği gibi yönetme hedefine ulaştı. 2006-2018 yılları arasında TT, toplam 18.6 milyar dolar net kâr elde etti. Elde edilen bu kâr sayesinde brüt 21.4 milyar TL temettü oluştu. Bu temettüden 10.6 milyar lira (6.54 milyar dolar) OTAŞ’a aktarıldı.
Bakır Kablo Soygunuyla 680 Milyon TL
TT özelleştirmesi ile ilgili en çok tartışılan yolsuzluk iddialarından biri ise ülke genelinde yer altından döşenen 35 milyon kilometrelik bakır kablonun satışıyla ilgilidir. OTAŞ yönetimindeki TT, aldığı bir kararla yer altındaki bakır kabloları satıp, yerine fiber kablo döşemeye başladı. Bakırın değerlendiği bir dönemde gerçekleştirilen bu operasyon, OTAŞ’ın yeni bir kazanç kapısı bulmasını sağladı. Bu durumun sonucunda, kamu kaynaklarının milyarlarca dolar daha dolandırıldığı iddia edildi. Resmi açıklamalara göre, bakır kablo satışından elde edilen net kazancın o dönemdeki paralarla 680 milyon lira olduğu kaydedildi.