TCMB’nin Kredi Kartı Faiz Oranlarına Yönelik Yenilikçi Yaklaşımı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) resmi blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlanan “Bireysel Kredi Kartlarında Azami Akdi Faiz Oranlarının Bakiyeye Göre Farklılaştırılması” başlıklı analiz, TCMB’nin kredi kartı azami akdi faiz oranlarını bakiyeye göre farklılaştırarak kredi kartı borçluluğunu azaltma ve iç talepteki dengelenmeye katkı sağlama amacını taşıdığını vurguluyor.
Analizde, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) asgari ödemesi geciken kredi kartları için borç yapılandırma programını açıklamasının, mevcut durumda borçları gecikmiş bireylerin bu sıkılaştırıcı politikadan en az ölçüde etkilenmesine olanak tanıdığı ifade ediliyor. Bu bağlamda, “Kurumlar arası eş güdümle alınan makroihtiyati tedbirler ile dezenflasyon süreci destekleniyor” denilmektedir.
TCMB’nin internet sitesinde, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Analiz Müdürlüğü Uzmanı Kübra Bölükbaş, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Makro Finansal Analiz Müdürü Mehmet Selman Çolak ve Başdanışman Eren Ocakverdi tarafından kaleme alınan detaylı bir analiz yer alıyor. Bu analizde, bireysel kredi kartları bakiyesinin diğer bireysel kredi türlerine göre daha hızlı bir şekilde büyüdüğüne dikkat çekilmektedir. Bireysel kredi kartları bakiyesindeki yıllık büyüme oranının geçen yıl %180’e kadar yükseldiği, bu büyümenin hem talep kaynaklı gelişmelerden hem de kredi kartının bir ödeme aracı olarak kullanımındaki artıştan kaynaklandığı belirtilmektedir.
28 Milyon Kişinin Kredi Kartı Borcu Var
Söz konusu blog yazısında, bireysel kredi kartları bakiyelerine ilişkin çeşitli dağılımlar incelenmiştir. “Kart kullanıcılarının büyük çoğunluğunun düşük borç bakiyesine sahip olduğu, toplam bakiyenin az sayıda ve yüksek tutarlarda borç bakiyesine sahip kullanıcılarda yoğunlaştığı görülüyor. Bireysel kredi kartları borç bakiyesi bulunan 28 milyon aktif kart kullanıcısının yaklaşık yarısı (14 milyon kişi) 25 bin liranın altında bakiyeye sahip. Tutarlar yükseldikçe kişi sayısının gerilediği ve 150 bin liranın üzerinde borcu bulunan kullanıcı sayısının toplam içerisindeki payının %9 olduğu görülüyor. Bu grubun toplam bireysel kredi kartları tutarı içerisindeki payı ise %50’yi aşıyor” ifadelerine yer verilmektedir.
Bireysel kredi kartlarının hanehalkı tarafından yaygın bir şekilde kullanılması ve aylık harcamalardaki dalgalanmayı yumuşatan rolü dikkate alındığında, azami akdi faizin diğer bireysel kredi türlerinin altında belirlendiği hatırlatılmaktadır. Analizde, “Bu durum, bireysel kredi kartları kanalından borçlanmayı ve tüketimi teşvik ediyor. Diğer yandan, bireysel kredi kartları borç bakiyesini kredilendirme davranışının yüksek bakiye gruplarında daha yaygın olduğu görülüyor. Kart kullanıcılarının büyük bölümünün yer aldığı düşük bakiye gruplarında ise kredilendirme davranışının daha sınırlı olduğu gözleniyor. Dolayısıyla bireysel kredi kartları bakiyesinin sürükleyicisi olan yüksek bakiyeli grubun kredilendirme motivasyonunu azaltacak düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor. TCMB’nin kart bakiyesine göre kredi kartı azami akdi faizlerinde farklılaşmaya gitmesini de bu bağlamda değerlendirmek gerekiyor” denilmektedir.
‘Sıkılaştırıcı Etki Yapması Bekleniyor’
Analizde, bakiyelerin kart kullanıcıları bazında gösterdiği farklılaşmanın, aynı zamanda söz konusu bireylerin gelir profilleriyle de büyük ölçüde uyumlu olduğu vurgulanmaktadır. Ücretli çalışanların idari kayıtları baz alınarak yapılan hesaplamaya göre, gelir arttıkça bireysel kredi kartları bakiyelerinin de yükseldiğine dikkat çekilmektedir. Yüksek bireysel kredi kartları bakiyelerinin aylık brüt gelir dağılımının üst diliminde yoğunlaştığı dikkati çekiyor. TCMB’nin atmış olduğu adımın yüksek gelirli bireylerin bireysel kredi kartları bakiyelerinin büyümesine sıkılaştırıcı etki yapması bekleniyor. Özetle, TCMB, kredi kartı azami akdi faizlerinde bakiyeye göre farklılaşmaya giderek kredi kartı borçluluğunu azaltmayı teşvik ediyor ve iç talepteki dengelenmeye katkı veriyor. BDDK’nın asgari ödemesi geciken kredi kartları için borç yapılandırma programı açıklaması ile halihazırda borçları gecikmiş bireylerin bu sıkılaştırıcı politikadan en az ölçüde etkilenmesi sağlanıyor. Kurumlar arası eş güdümle alınan makroihtiyati tedbirler ile dezenflasyon süreci destekleniyor.