Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Ekim Ayı Enflasyon Raporu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yıllık enflasyonun gıda ve temel mallar gruplarında artış gösterirken, diğer ana gruplarda ise bir düşüş kaydedildiğini açıkladı. TCMB’nin Ekim ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, bu dönemde enflasyon kompozisyonunun dikkatle izlenmesi gereken bir unsur olduğu vurgulandı. Ekim ayında, geçici arz koşullarına bağlı olarak ve para politikasının etkisinin daha sınırlı olduğu işlenmemiş gıda fiyatları, özellikle taze meyve ve sebze kaynaklı olarak belirgin bir artış sergiledi. Taze meyve sebze dışındaki gıda enflasyonu ise aylık bazda sadece yüzde 1,29 oranında bir artışla daha mütevazı bir seyir izledi.
Para politikasının etkilerinin daha belirgin bir şekilde hissedildiği temel mal ve talebe duyarlı hizmet kalemlerinde ise daha ılımlı bir görünüm gözlemlendi. Bu bağlamda, manşet enflasyon düzeyinin kompozisyondaki bu düzelmeyi tam olarak yansıtmadığı, diğer taraftan ana eğilim göstergelerinin daha net bir tablo sunduğu ifade edildi. Temel mal grubu aylık fiyat artışı, mevsimsel etkilerin gözlemlendiği giyim ve ayakkabı alt grubuna bağlı olarak bir önceki aya kıyasla artarken, diğer alt grupların aylık enflasyon oranları yavaşlama gösterdi. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, temel mal enflasyonunun Eylül ayına göre gerilediği gözlemlendi. Bu süreçte mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatlarında da aylık artışın yavaşladığı kaydedildi. Bu durum, zayıflayan kira ve lokanta-otel gruplarının yanı sıra eğitim kaynaklı fiyat uyarlamasının tamamlanmasının etkisiyle diğer hizmetler grubunu öne çıkardı.
Üretici fiyatları ise aylık bazda ılımlı bir artış gösterirken, yıllık üretici enflasyonunda gerileme eğiliminin devam ettiği belirtildi. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle ana eğilim göstergelerinde bir yavaşlama kaydedildi.
Mevsimsellikten Arındırılmış Verilerde Gerileme
Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı, bir önceki aya göre gerilerken, B endeksinin yıllık değişim oranı 1,13 puan azalarak yüzde 47,10, C endeksinin yıllık değişim oranı ise 1,35 puan düşüşle yüzde 47,75 olarak belirlendi. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,90, 0,36 ve 0,07 puan düşerken, gıda ve temel mal gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,30 ve 0,23 puan artış gösterdi. Mevsimsellikten arındırılmış verilerde aylık artışlar, bir önceki aya göre C endeksinde daha belirgin olmak üzere B ve C göstergelerinde yavaşlama kaydetti. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan hizmet ve temel mallarda azalma gösterirken, işlenmiş gıdada bir yükseliş görüldü.
TCMB bünyesinde takip edilen göstergeler genel olarak incelendiğinde, Ekim ayında enflasyonun ana eğiliminde bir yavaşlama yaşandığı değerlendirildi. Hizmet fiyatları Ekim ayında yüzde 1,95 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,14 puan azalarak yüzde 69,78 seviyesine geriledi. Yıllık enflasyon, ulaştırma ve kirada daha belirgin bir şekilde düşüş gösterdi. Üçüncü çeyrekte yüzde 4-5 bandında artış kaydeden hizmet grubu fiyatlarının Ekim ayında mevsimsel unsurların da etkisiyle yavaşlaması dikkat çekici oldu. Bu gelişmede ulaştırma, eğitim, kira ve lokanta-otel alt grupları belirleyici faktörler olarak öne çıktı.
Ekim ayında ulaştırma hizmetleri fiyatları, hava yolu ve kara yolu ile şehirlerarası taşımacılık alt kalemlerine bağlı olarak yüzde 2,04 geriledi. Diğer hizmetler grubu enflasyonu, eğitim kaynaklı etkilerin tamamlanmasının etkisiyle bir önceki aya göre zayıfladı. Kira aylık enflasyonu, Ekim ayında sözleşme yenileme oranındaki düşüş ve sözleşmelerde referans olarak kullanılan artış oranının gerilemesiyle yavaşlama gösterdi. Bu dönemde konaklama grubundaki fiyat düşüşünün de desteğiyle lokanta-otel grubu aylık enflasyonu (yüzde 1,44) güç kaybetti.
Ekim ayında temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,19 puan artarak yüzde 28,45 seviyesine ulaştı. Aylık enflasyon, giyim ve ayakkabı grubunda bir önceki aya kıyasla güç kazanırken, diğer alt gruplarda yavaşlama gözlemlendi. Dayanıklı mallardaki aylık fiyat artışı yüzde 0,70 ile düşük seviyelerde kalmasına rağmen, alt kırılım bazında farklılaşan bir görünüm sergiledi. Bu dönemde mobilya, tüketici elektroniği ve beyaz eşya kalemlerinde fiyat artışları izlenirken, otomobillerdeki fiyat düşüşü olumsuz bir görünümün önüne geçti. Yeni sezon geçişi ile birlikte giyim ve ayakkabı fiyatları yüzde 14,60 artarken, alt grup yıllık enflasyonu 0,70 puan artışla yüzde 30,63 olarak gerçekleşti. Diğer temel mallar alt grubunda ilaç referans avro kurundaki güncellemenin etkileri hissedilse de fiyatlar yüzde 1,24 artışla bir önceki aya kıyasla bir miktar yavaşladı.
Akaryakıt ve Tüp Gaz Fiyatları Arttı
Ekim ayında enerji fiyatları yüzde 1,35 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,57 puan düşerek yüzde 59,37 seviyesine geriledi. Uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle katı yakıt, akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla aylık bazda yüzde 6, yüzde 1,84 ve yüzde 1,77 oranında artış gösterdi. Ekim ayında tüketici enflasyonu üzerinde gıda fiyatlarının etkisi belirgin bir şekilde öne çıktı. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları bu dönemde yüzde 4,33 artış kaydederken, yıllık enflasyon 1,56 puan yükselerek yüzde 45,28 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 3,71 puan artışla yüzde 47,05, işlenmiş gıda grubunda ise 0,33 puan gerileyerek yüzde 43,72 seviyesine ulaştı. Ekim ayında işlenmemiş gıda fiyatları (yüzde 6,75) ve taze meyve ile sebzeler (yüzde 19,20) kaynaklı olarak yüksek bir artış gösterdi. İşlenmiş gıda fiyatları yüzde 2,22 artışla bir önceki aya göre hız kazanırken, tahıl fiyatlarının etkisiyle ekmek-tahıllar grubu yüzde 3,05 oranında bir fiyat artışıyla öne çıktı. Ekim ayında yüzde 1,83 artan diğer işlenmiş gıdada ise ayçiçek yağı ile çay-kahve alt kalemleri etkili oldu.
Yurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde 1,29 artış kaydederken, yıllık enflasyon 0,85 puan düşerek yüzde 32,24’e geriledi. Bu dönemde ana sanayi grupları arasında, dayanıklı tüketim malı grubundaki fiyat artışı yüzde 2,82 olurken, sermaye malı yüzde 0,67 ve enerji ise yüzde -0,56 ile manşet oranını sınırlayan gruplar olarak öne çıktı. Sektörler bazında incelendiğinde, diğer mamul eşyalar, temel eczacılık ürünleri, metal cevherleri, içecekler, mobilya, deri ve ilgili ürünler ile giyim eşyası, fiyat artışları ile dikkat çeken alt gruplar arasında yer aldı.